Internet, δημοσιογραφία των πολιτών και ενημέρωση (μέρος 3o: δημοσιογραφία των πολιτών)

Τα τελευταία χρόνια στο internet εμφανίστηκε το φαινόμενο Citizen journalism, δηλαδή του ενεργού πολίτη - δημοσιογράφου, που συμμετέχει στη μετάδοση ή στη διαμόρφωση της πληροφορίας. Συνοψίζω τα χαρακτηριστικά της δημοσιογραφίας των πολιτών με βάση στοιχεία του κειμένου του πολιτικού επιστήμονα Χριστόφορου Κόρακα, "The importance of e-Democracy experiments":
Πρόκειται για τη δημοσιογραφία που ασκείται από μη δημοσιογράφους, στην οποία ο πολίτης συμμετέχει στην σύνταξη του περιεχομένου, παρακινούμενος αφ'ενός από την ανάγκη ή/και την ικανότητα να καλύψει ότι δεν καλύπτεται από τα κυρίαρχα ΜΜΕ και να παρουσιάσει μία διαφορετική οπτική γωνία των πραγμάτων, αφ'ετέρου από την αίσθηση της ενδυνάμωσης του ρόλου που μπορούν να διαδραματίσουν οι καθημερινοί ανθρωποι, και της δυνατότητάς τους να εμπλακούν ενεργά και να κάνουν τη διαφορά.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να κάνουμε μία σημαντική επισήμανση. Δεν μπορεί να θεωρηθεί δημοσιογραφία των πολιτών, οτιδήποτε γράφεται από ένα πολίτη, στο blog του ή σε μία άλλη ιστοσελίδα, εφόσον δεν έχει σχέση με την ειδησεογραφία, το ρεπορτάζ και την ανάλυση, είτε για τοπικά είτε για παγκόσμια θέματα. Στα τοπικά μέσα όμως, όπου οι πραγματικές ειδήσεις δεν είναι συχνές, η συμμετοχική δημοσιογραφία διευρύνεται άτυπα με πιο προσωπικές ιστορίες (social media), χωρίς ειδησεογραφικό ενδιαφέρον.
Σύμφωνα με το Poynter Online (ένα ινστιτούτο που υποστηρίζει οτι προσφέρει όσα χρειάζεται κάποιος για να γίνει καλύτερος δημοσιογράφος), υπάρχουν 11 επίπεδα δημοσιογραφίας των πολιτών, σε σχέση με την κλασσική δημοσιογραφία και από την οπτική γωνία της τελευταίας:
1.Το πρώτο βήμα: άνοιγμα των παραδοσιακών μέσων σε δημόσια σχόλια.
2.Δεύτερο βήμα: ο πολίτης ρεπόρτερ (οι επισκέπτες προσκαλούνται να δημοσιεύσουν τις εμπειρίες τους ή εικόνες ή videos).
3.Ρεπορτάζ ανοικτής πηγής (ζητώντας από τους αναγνώστες με γνώση ή εμπλοκή σε ένα θέμα, να κάνουν πραγματικό ρεπορτάζ, το οποίο στη συνέχεια ενσωματώνεται στο τελικό κείμενο).
4.Δημιουργία blog, μέσω υπηρεσίας φιλοξενίας blog ή κάτω από το όνομα της ειδησεογραφικής ιστοσελίδας.
5.Newsroom citizen 'transparency' blogs:Ο ειδησεογραφικός οργανισμός επιτρέπει την παρουσία και την συμμετοχή του κοινού στις συναντήσεις των υπεύθυνων για την ύλη, ώστε οι πολίτες να συμβάλλουν στον καθορισμό των τελικών αποφάσεων (!).
6.Η ιστοσελίδα του μεμονωμένου πολίτη-δημοσιογράφου, κυρίως με τοπικού χαρακτήρα ειδήσεις, αλλά με την επιμέλεια του αρχισυντάκτη ή υπεύθυνου ύλης (editor) της ιστοσελίδας για τα άρθρα των συμμετεχόντων.
7.Η ιστοσελίδα του μεμονωμένου πολίτη-δημοσιογράφου, αλλά χωρίς λογοκρισία και επιλογή κειμένων: καθε αρθρογράφος μπορεί να δεί το κείμενό του χωρίς περικοπές και διορθώσεις.
8.Έντυπη μορφή που διανέμεται δωρεάν μία φορά την εβδομάδα, ως ένθετο σε εφημερίδα, ή από πόρτα σε πόρτα ή από συγκεκριμένα σημεία διανομής.
9.Η υβριδική μορφή: επαγγελματική + δημοσιογραφία των πολιτών (συνδυασμός κειμένων από τα δύο είδη στο ίδιο μέσο) (όπως το OhmyNews)
10.Ολοκληρωμένη συνδυασμένη δημοσιογραφία κάτω από την ίδια στέγη.
11.Δημοσιογραφία τύπου wiki (π.χ. Wikinews): όταν οι αναγνώστες είναι και υπεύθυνοι για το περιεχόμενο.
Θα συμπλήρωνα στη λίστα τα πιο απλά μέσα όπως τα mailing lists και τα email newsletters, αλλά και πιο εξεζητημένα και εξελιγμένα, όπως οι προσωπικές ηχογραφημενες ή βιντεοσκοπημένες εκπομπές σε ιστοσελίδες (podcast), όπως το KenRadio.
Επιστρέφοντας στην τυπική δημοσιογραφία των πολιτών, θα ξεκινήσουμε με ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας δημοσιογραφίας που μετεξελίχθηκε σε μεικτού τύπου δημοσιογραφία, το Drudge Report, που ξεκίνησε το 1994-1995 από τον Matt Drudge ως e-mail που έστελνε σε μερικούς φίλους. Οι αρχικές ενημερώσεις ήταν κατα ένα βαθμό κουτσομπολιό, λόγω της δουλειάς του ως απλός εργαζόμενος (και όχι δημοσιογράφος) στο CBS και κατά ένα άλλο βαθμό προσωπικές απόψεις. Ο Drudge χρησιμοποίησε επίσης το Usenet για την διάδοση του Drudge Report και στη συνέχεια δημιούργησε και ιστοσελίδα. Η πρώτη του μεγάλη επιτυχία ήταν η αποκάλυψη και η διάδοση του σκανδάλου Λεβίνσκι-Κλίντον το 1998, αφού το Newsweek είχε "θάψει" το θέμα, μην επιτρέποντας στον δημοσιογράφο Michael Isikoff που το ανακάλυψε, να το δημοσιοποιήσει (μάλλον ο τελευταίος το έδωσε προσωπικά στον Drudge). Η ιστοσελίδα τελικά εξελίχθηκε σε κλασσικό ειδησεογραφικό site, με παραπομπές στα κυρίαρχα ΜΜΕ των ΗΠΑ και του υπόλοιπου κόσμου, αλλά και σε μεμονωμένους δημοσιογράφους και κάποιους bloggers, ενώ ο ίδιος συνεχίζει να γράφει σποραδικά πλέον. Η επισκεψιμότητα έχει φτάσει στα 2,5 με 3 εκατομμύρια επισκέπτες το μήνα και από την ιστοσελίδα μόνο, ο Drudge κέρδιζε περίπου 800.000 δολάρια ετησίως (σύμφωνα με στοιχεία του 2003).
Η πιο μαζική και πρωτοπόρα περίπτωση οργανωμένης δημοσιογραφίας των πολιτών με μικρή συμμετοχή επαγγελματιών δημοσιογράφων έρχεται από την Νότιο Κορέα και ξεκίνησε το 2000 από ένα ακτιβιστή δημοσιογράφο, μειονοτικού φιλελεύθερου περιοδικού (Mahl), τον Oh Yeon-ho. Ο Οh δημιούργησε το OhmyNews, χρησιμοποιώντας έναν άτυπο στρατό πολιτών-δημοσιογράφων που όσο περνούσε ο χρόνος μεγάλωνε, για να φτάσει το 2006 τις 60.000!

Η φημισμένη ατάκα του OhmyNews: "κάθε πολίτης είναι ένας ρεπόρτερ". Τα κείμενα των πολιτών-δημοσιογράφων καλύπτουν το 70% της ύλης του OhmyNews και σύμφωνα με τον Oh για όσα κείμενα καταφέρουν να γίνουν πρωτοσέλιδα, ο συντάκτης τους πληρώνεται με 50 δολλάρια. Ένας τυπικός πολίτης-δημοσιογράφος θα γράψει 1 ή 2 κείμενα την εβδομάδα. Από τα κείμενα που στέλνονται, απορρίπτεται περίπου το 30%, για τυπικούς και ουσιαστικούς λόγους, ενω τα υπόλοιπα ελέγχονται από την συντακτική ομάδα για την εγκυρότητά τους. Το σημαντικό είναι οτι η ταυτότητα του κάθε ρεπόρτερ είναι γνωστή, αφού για να γίνει κάποιος μέλος της εφημερίδας, ελέγχονται τα στοιχεία του μέσω προγράμματος επαλήθευσης. Κάθε μήνα πολίτες-δημοσιογράφοι μαζεύονται για να μοιραστούν τα άρθρα τους και να αξιολογήσουν τα άρθρα των άλλων. Η συμβολή του OhmyNews στα πολιτικά πράγματα της Νοτιας Κορέας είναι σημαντική, αφού θεωρείται ένας από τους καθοριστικότερους παράγοντες για την εκλογή του Roh Moo-hyun στην προεδρία της χώρας το 2002. Πριν το OhmyNews, ο δημοσιογραφικός χώρος ελεγχόταν από τρείς συντηρητικές εφημερίδες, και το OhmyNews έσπασε την μονομέρεια στην ενημέρωση, για αυτό και ο Roh Moo-hyun έδωσε την πρώτη του μετεκλογική συνέντευξη στο OhmyNews. Από το 2006 το OhmyNews έχει επεκταθεί και στην Ιαπωνία, χωρίς όμως την ίδια επιτυχία προς το παρόν (μόνο 4.000 πολίτες-δημοσιογράφοι), κυρίως λόγω της διαφορετικής ψυχοσύνθεσης και συμπεριφοράς των Ιαπώνων πολιτών, ενώ το 2007 ξεκίνησε και η διαδικτυακή τηλεόραση OhmyTV 2.0 με ζωντανή μετάδοση όλο το 24ωρο.
Το 70% των εσόδων προέρχονται από διαφημίσεις, το 20% από ειδήσεις που "πωλούνται" σε άλλες ειδησεογραφικές ιστοσελίδες και το 10% από εκπαιδευτικές δραστηριότητες, αλλά ο στόχος είναι να αυξηθούν τα έσοδα που προκύπτουν από την ύλη. Στις εκπαιδευτικές δραστηριότητές του περιλαμβάνεται και σχολή δημοσιογραφίας.
Σχολές δημοσιογραφίας των πολιτών έχουν δημιουργηθεί σε πολλά μέρη του κόσμου (ΗΠΑ, Ινδία, Κένυα, Βολιβία κά), αλλά υπάρχει μεγάλος σκεπτικισμός για την σπουδαιότητα των σχολών αυτών, όσον αφορά την απορρόφηση των "τελειόφοιτων" από τα αντίστοιχα μέσα, την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της δημοσιογραφίας των πολιτών και την αξία της παρεχόμενης γνώσης. Και αυτό, όταν αμφισβητείται ακόμα και η αξία των συμβατικών δημοσιογραφικών σχολών, λόγω της παραγόμενης τυποποιημένης δημοσιογραφίας. Ενδιαφέροντα είναι τα στοιχεία που μας δίνει η Betty Medsger, παλιά δημοσιογράφος της Washington Post, απο έρευνα που έκανε το 1998: Δεν είχε σπουδάσει ποτέ δημοσιογραφία το 27% των νέων δημοσιογράφων, το 59% όσων κέρδισαν το βραβείο Pulitzer και το 75% όσων κέρδισαν το βραβείο DuPont.
Ο Dan Gillmor, συγγραφέας του βιβλίου "Εμείς είμαστε το μέσο: Λαϊκή δημοσιογραφία από τον λαό, για τον λαό" (We the Media: Grassroots Journalism by the People, for the People)(1) του 2004, δημιούργησε το Center for Citizen Media (Κέντρο Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης των Πολιτών), που έχει στόχο να βοηθήσει και να ενθαρρύνει την λαϊκή δημοσιογραφία, και ειδικά την δημοσιογραφία των πολιτών, σε όλα τα επίπεδα.


Στην ιστοσελίδα περιγράφονται οι αρχές της δημοσιογραφίας των πολιτών:
Ακρίβεια: σημαίνει να διορθώνεις ότι κάνεις λάθος και ότι κάνεις να το κάνεις σωστά, να ανατρέχεις στις αυθεντικές πηγές, να κατηγοριοποιείς και να οργανώνεις το υλικό, να ελέγχεις όλες τις πλευρές του κάθε θέματος και να αναλαμβάνεις τις ευθύνες σου για τα λάθη σου. Τελικά ακρίβεια=αξιοπιστία.
Εντιμότητα:ανεξάρτητα αν παρουσιάζεις μία ιστορία ισορροπημένα ή αν επιχειρηματολογείς τοποθετούμενος στη μία πλευρά, οι αναγνώστες σου θα αισθανθούν εξαπατημένοι αν παραποιείς τα γεγονότα ή αν παρουσιάζεις χωρίς ειλικρίνεια την αντίθετη άποψη.
Διαφάνεια:αποκάλυψε τα κίνητρά σου, το ιστορικό σου, τα οικονομικά σου συμφέροντα (!) γράφοντας για ένα θέμα.
Ανεξαρτησία:αξιότιμη δημοσιογραφία σημαίνει να ακολουθείς την ιστορία προς την κατεύθυνση που σε οδηγεί.
(Ο δημοσιογράφος και blogger JD Lasica προσθέτει και το σεβασμό στην ιδιωτικότητα των πολιτών)
Ο Dan Gillmor προσπάθησε να εφαρμόσει στην πράξη τα πιστεύω του, με το Bayosphere, μία ιστοσελίδα με χαμηλά αμειβόμενο προσωπικό από εθελοντές πολίτες-δημοσιογράφους, αλλά παρ'ότι βρήκε χρηματοδότες (όπως το Omidyar Network), απέτυχε σε επίπεδο δημοσιογραφικό και επιχειρηματικότητας, και σταμάτησε τη λειτουργία της ιστοσελίδας.
Κομβικό είναι το ζήτημα της διαφήμισης και της χρηματοδότησης. Ένας από τους λόγους της απαξίωσης της κυρίαρχης δημοσιογραφίας ήταν και η εξάρτηση από τη διαφήμιση και τους κάθε είδους "χορηγούς", που μπορούσαν να επηρεάσουν το περιεχόμενο της ασκούμενης δημοσιογραφίας. Τα κυρίαρχα ΜΜΕ λειτουργούν ιεραρχικά, με το δημοσιογράφο να αποτελεί απλώς γρανάζι ενός οργανισμού που επιβάλει σε κάποιο βαθμό σκληρή συντακτική γραμμή και πολιτική, ενώ βασικό κριτήριο θεωρείται το κέρδος. Αντίθετα, η δημοσιογραφία των πολιτών ξεκίνησε με πιο αγνά κίνητρα, βασισμένη στη συζήτηση, την συμμετοχικότητα, το μεράκι και τις ίσες ευκαιρίες. Τα μικροποσά που κάποιοι κερδίζουν μέσα από τη δουλειά τους, δεν είναι επαρκής λόγος για να την συνεχίσουν και αποτελούν απλώς μία μορφή επιβράβευσης. Από την άλλη πλευρά, είναι δύσκολο να περιμένει κανείς πραγματικό ρεπορτάζ υψηλού επιπέδου επί μακρό χρονικό διάστημα χωρίς αντίστοιχη αμοιβή, γι' αυτό και προκειμένου να προσελκυσθούν πολίτες-συντάκτες με άρθρα ποιοτικού περιεχομένου που να εργάζονται σε πιο μόνιμη βάση, οι υπεύθυνοι των websites της δημοσιογραφίας των πολιτών δέχονται και έσοδα από διαφημίσεις, για να τους αμοίβουν. Ας μην ξεχνάμε και τους ελεύθερους (freelancers) δημοσιογράφους που κινούνται ανάμεσα στην δημοσιογραφία των πολιτών και στην μισθωτή κλασσική δημοσιογραφία, και οι οποίοι αμοίβονται με το άρθρο.
Η χρηματοδότηση δεν σημαίνει και μακροημέρευση. Το Backfence, που ξεκίνησε φιλόδοξα και απέσπασε 3 εκατομμύρια δολλάρια από επενδυτές, για να επεκταθεί, έκλεισε το 2007.
Σε άλλες περιπτώσεις το πρόβλημα της χρηματοδότησης έχει λυθεί όταν ο δημιουργός είναι επιχειρηματίας, όπως ο Rachel Sterne, στον οποίο ανήκει το software LimeWire. Το GroundReport ξεκίνησε το 2006 και από το Μάιο του 2007 πληρώνει τους συντάκτες του κάθε μήνα, ενώ άνοιξε και ο πρώτος καλωδιακός τηλεοπτικός σταθμός δημοσιογραφίας των πολιτών, το GroundReport TV. Το Reporter.co.za είναι μία ειδησεογραφική ιστοσελίδα της Νότιας Αφρικής που πληρώνει με ένα μικρό ποσό τους συντάκτες της, και υποστηρίζεται από την μεγαλύτερη εταιρεία μέσων ενημέρωσης και ψυχαγωγίας της χώρας, την Avusa Limited.
Το ειδησεογραφικό δίκτυο NowPublic, μία από τις 50 καλύτερες ιστοσελίδες του 2007 σύμφωνα με το περιοδικό Time, με έδρα το Βανκούβερ του Καναδά, απευθύνθηκε σε επιχειρηματικά κεφάλαια για την χρηματοδότησή του και συγκέντρωσε πέρισυ 10,6 εκατομμύρια δολλάρια.

Όπως βλέπουμε, πολλές σοβαρές και οργανωμένες διαδικτυακές προσπάθειες δημοσιογραφίας των πολιτών υποστηρίζονται από επιχειρηματίες και μεγάλα κεφάλαια, όπως συμβαίνει και στα κυρίαρχα ΜΜΕ. Υπάρχει και η λύση της επιχορήγησης σε διάφορες νέες ενδιαφέρουσες προσπάθειες δημοσιογραφίας των πολιτών, όπως κάνει το New Voices, με κεφάλαια από το φιλανθρωπικό μή κερδοσκοπικό ίδρυμα The John S. and James Knight Foundation, που σκοπό έχει να προάγει την δημοσιογραφία. Το NewsTrust.net επίσης εκτός από την οικονομική υποστήριξη διαφόρων οργανώσεων και ιδιωτών, λαμβάνει μία σημαντική μακροχρόνια επιχορήγηση από το MacArthur Foundation. Ανεξάρτητες ειδησεογραφικές ιστοσελίδες, όπως τα Indymedia (θα μιλήσω σε ξεχωριστό κείμενο για αυτά), υποστηρίζουν οτι δέχονται απλώς δωρεές από τους ίδιους τους πολίτες, για τη συντήρηση και τα έξοδά τους.
Ένα από τα προβλήματα με τους πολίτες-δημοσιογράφους έγκειται στο ότι πίσω από ένα αθώο ρεπορτάζ, μπορεί να υπάρχουν σκοπιμότητες, ιδιαίτερα στην δημοσιογραφία τοπικού ενδιαφέροντος. Το YourHub είναι μία ιστοσελίδα τοπικών νέων της πόλης και των προαστίων του Ντενβερ, που έχει δημιουργηθεί από τους ανθρώπους της Μetro και υποστηρίζεται από το Rocky Mountain News. Στην ιστοσελίδα προσκαλούνται οι κάτοικοι να συμμετάσχουν, προβάλλοντας ιστορίες, φωτογραφίες, blogs και εκδηλώσεις. Ένας από τους συντάκτες μέσα σε 20 ημέρες έγραψε 11 ταξιδιωτικές εμπειρίες του προς συγκεκριμένους προορισμούς, για να διαπιστωθεί οτι ήταν ιδιοκτήτης ταξιδιωτικού γραφείου. Άλλος έγραψε κείμενα για δελφίνια σε επώνυμο θαλάσσιο πάρκο, πριν αποκαλυφθεί οτι ήταν υπεύθυνος δημόσιων σχέσεων σε αυτό. Ένας ακόμα, χειροπρακτικός, έγραψε 197 κείμενα μέσα σε 6 μήνες, με πολλά καταπληκτικά σχόλια και υψηλή βαθμολογία, αλλά ήταν ο ίδιος που έγραφε τα περισσότερα και βαθμολογούσε τον εαυτό του. Υπάρχει λοιπόν η πιθανότητα η ανεξαρτησία της δημοσιογραφίας των πολιτών, να αντικατασταθεί με ένα τύπο προσωπικής διαφήμισης, που θα προβάλλεται ως είδηση ή ενδιαφέρουσα ιστορία.
Σε μία άλλη περίπτωση η δημοφιλία των άρθρων υπερισχύει της αξιοπιστίας. Πρόκειται για το Digg, ένα site καθαρής συμμετοχικής δημοσιογραφίας, στην κεντρική σελίδα του οποίου εμφανίζονται περιλήψεις άρθρων (με παραπομπές στις πραγματικές πηγές) που έχουν λαβει την μεγαλύτερη βαθμολογία του κοινού! Για να μπεί ένα άρθρο στην κατηγορία "νέα άρθρα", πρέπει να συγκεντρώσει τουλάχιστον 10 θετικές γνώμες από τους αναγνώστες. Η ιστοσελίδα έχει ταλαιπωρηθεί από πληρωμένες από εταιρίες ιστορίες, ενώ κατηγορείται οτι έχουν κοπεί άρθρα που κριτικάρουν τους χορηγούς ή με τα οποία δεν συμφωνεί η συντακτική επιτροπή.
Στο CJReport, που δημιουργήθηκε από δυο φοιτητές (Αμερικανος και Βελγος) και περιλαμβάνει κυρίως παραπομπές από γνωστές εφημερίδες και λιγότερο από ερασιτέχνες πολίτες-δημοσιογράφους, υπάρχει και αρνητική βαθμολογία όταν το κείμενο είναι προσβλητικό, παραπλανητικό ή όταν δεν αξίζει ως είδηση. Το 2005 δημιουργήθηκε στην Ουκρανία, πάλι από δύο φοιτητές, το Highway, με 4.000 εγγεγραμένους δημοσιογράφους. Το κάθε άρθρο παραμένει για 24 ώρες στην κατηγορία "Live", και προωθείται στην κύρια σελίδα ή μπαίνει στο αρχείο της ιστοσελίδας ανάλογα με την αποδοχή που έχει από τους αναγνώστες. Το ίδιο το Highway, υποστηρίζει οτι πληρώνει με 2-10 δολλάρια τα καλύτερα κείμενα, δεν υπάρχει ανωνυμία και τα έσοδα προκύπτουν κυρίως από τη διαφήμιση.
Η υβριδική μορφή της δημοσιογραφίας των πολιτών, η σύμπραξη δηλαδή επαγγελματικής δημοσιογραφίας και δημοσιογραφίας των πολιτών, αποτελεί ένα πολύ σημαντικό ποσοστό επί του συνόλου. Η εμπειρία και η οργανωτικότητα πάνω σε πιο επαγγελματικές προδιαγραφές των πραγματικά ανεξάρτητων και επωνύμων επαγγελματιών δημοσιογράφων, που έχουν αποφασίσει να κινηθούν μακρυά από εκδοτικά συστήματα και συμφέροντα, προσφέρει αρχικώς μεγαλύτερη αξιοπιστία από την οποιαδήποτε μεμονωμένη και ερασιτεχνική προσπάθεια των πολιτών. Όταν λοιπόν προστεθεί και η συμμετοχή των πολιτών, φτάνουμε σε ένα σύνθετο πρότυπο δημοσιογραφίας, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στο OhmyNews ή το Ινδικό India Merinews. Σε άλλες περιπτώσεις δεν υπάρχουν επαγγελματίες δημοσιογράφοι, ούτε καν για την επιμέλεια και την αξιολόγηση των κειμένων, την οποία κάνουν οι υπεύθυνοι της ιστοσελίδας, όπως συμβαίνει στο Γερμανικό Readers Edition. Στο Agoravox από τη Γαλλία υπάρχει η δυνατότητα για σχολιασμό, κριτική, καταγγελία ή εμπλουτισμό των κειμένων, ώστε συνεργαζόμενοι ο αρχισυντάκτης και η κοινότητα να καταλήξουν σταδιακά σε ένα πιο ολοκληρωμένο και αποδεκτό αποτέλεσμα.
Το πιο προχωρημένο παράδειγμα συμμετοχικής ενημέρωσης αποτελεί το Wikipedia, μία εγκυκλοπαίδεια ηλεκτρονικής μορφής, που δημιουργήθηκε από τον Jimmy Wales και βασίζεται στο λογισμικό wiki, το οποίο επιτρέπει σε κάθε χρήστη να επέμβει σε οποιαδήποτε σελίδα.

Στη φωτογραφία ο Oh Yeon-ho του OhmyNews και ο Jimmy Wales του Wikipedia

Το αγαπημένο βιβλίο του Jimmy Wales στο σχολείο δεν ήταν άλλο από την Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια. Ο στόχος του Wikipedia είναι να κάνει διαθέσιμο το σύνολο της ανθρώπινης γνώσης σε όλο τον πλανήτη δωρεάν. Αν και φαίνεται οτι το εγχείρημα θεωρείται ανέφικτο, λόγω της διαφορετικής προσέγγισης που έχει ο καθένας μας πάνω στα διάφορα θέματα, τελικά το αποτέλεσμα σε γενικές γραμμές είναι ανέλπιστα έγκυρο και ανθεκτικό στις πολλές αλλαγές, δεδομένων των ιδιαίτερων συνθηκών. Το Wikipedia κατηγορείται για ουδετερότητα, μάλλον όμως πρόκειται για την ισορροπία που προκύπτει από την παράθεση όλων των πλευρών του εκάστοτε υπό εξέταση ζητήματος. Σε συνέντευξη που έδωσε ο Wales αποκαλύπτει οτι έχουν γραφτεί πάνω από 2 εκατομμύρια κείμενα στα αγγλικά, το ένα τρίτο του συνόλου, ενώ υπάρχουν περισσότερες από 130 γλώσσες με τουλάχιστον 1000 άρθρα. Αντίθετα τo Wikinews, που δημιουργήθηκε πριν 4 χρόνια, λειτουργώντας όπως το wikipedia και φιλοδοξούσε να καλύψει τον χώρο της ειδησεογραφίας, απέτυχε. Η αρχική ιδέα ήταν οι αναγνώστες να παρουσιάζουν πρωτότυπο υλικό, όμως στην πράξη τα κείμενα παραπέμπουν σε αντίστοιχα γνωστών ειδησεογραφικών πρακτορείων και η συμμετοχή είναι απογοητευτική.

(συνεχίζεται με το 4ο μέρος: ΜΜΕ και δημοσιογραφία των πολιτών)


(1)Οι Bowman και Willis το 2003 αποκάλεσαν την δημοσιογραφία των πολιτών "We Media".