Δευτέρα 26 Νοεμβρίου 2007

H χρήση των καμερών στην εποχή μας (μέρος 1ο)

Οι κάμερες έχουν μπεί στη ζωή μας για τα καλά. Ξεκίνησαν ως ένα εργαλείο αποτροπής, προστασίας και καταγραφής εγκληματικών ενεργειών, κυρίως ληστειών σε τράπεζες, καταστήματα και ιδιωτικές περιουσίες. Μέσα σε λίγα χρόνια επεκτάθηκε η χρήση τους και αυξήθηκαν οι τομείς στους οποίους θεωρούνται πλέον από τους περισσότερους απαραίτητες. Η αποδοχή των καμερών από την κοινωνία, επιτεύχθηκε στο όνομα της ασφάλειάς της. Απέμενε πλέον η εξοικίωση της ύπαρξης και λειτουργίας τους από το κοινό, η οποία εμπεδώθηκε με την τηλεόραση και συγκεκριμένα με τα reality shows (τύπου Big Brother ), στα οποία οι τηλεθεατές παρακολουθούσαν με ηδονοβλεπτική διάθεση τις δραστηριότητες των συμμετεχόντων. Τα προγράμματα αυτά κατάφεραν να κάνουν αποδεκτή και δημοφιλή τη χρήση των καμερών από την πίσω πόρτα. Μάλιστα πρόσθεσαν και το χιουμοριστικό στοιχείο, καταγράφοντας απλούς ανθρώπους σε εξευτελιστικές σκηνές που προκαλούν το γέλιο (Candid Camera, America’s Funniest Home Movies). Χρειαζόταν και η αστυνομική πλευρά του θέματος, που την κάλυψαν εκπομπές όπως Cops, Crimewatch UK, I Witness, οι οποίες παρουσίαζαν σκηνές καταδίωξης υπόπτων από την αστυνομία, δίνοντας την ψευδαίσθηση της συμμετοχής στην "πραγματική ζωή" και μετατρέποντας την πραγματικότητα (reality) σε show.
Όμως όταν μιλούμε για την χρήση των καμερών στη ζωή μας, δεν αναφερόμαστε μόνο σε αυτές της τηλεόρασης. Οι κάμερες αφορούν τις περισσότερες πτυχές της καθημερινότητάς μας και έχουν μεγαλύτερη σημασία από ότι μπορεί ο καθένας μας να φανταστεί.
Για να δημιουργήσουμε λοιπόν ολοκληρωμένη άποψη για τις κάμερες, έχει ενδιαφέρον να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στην Μεγάλη Βρετανία, όπου έχουμε το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα χρήσης τους και από όπου θα αντλήσουμε μεγάλο μέρος των πληροφοριών μας. Άλλωστε στην Μεγάλη Βρετανία από τη δεκαετία του 1950 και του 1960 είχαν τοποθετηθεί κάμερες (αρχικώς προσωρινές) για να ελέγχουν σε συγκεκριμένες περιστασεις τους συγκεντρωμένους σε δημόσια μέρη. To 1975 τοποθετήθηκαν κάμερες στο μετρό και σε πολλούς δρόμους του Λονδίνου. Στις δεκαετίες του 1970-80 τοποθετήθηκαν κάμερες στις πολιτικές συγκεντρώσεις και στα γήπεδα για τους χούλιγκανς. Το Υπουργείο Εσωτερικών της Μ.Βρετανίας μας ενημερώνει οτι η οργανωμένη χρήση των καμερών ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν εφαρμόστηκε από τοπικά παραρτήματα της αστυνομίας, από επιχειρήσεις και από τις τοπικές αρχές στα πλαίσια διαφόρων προγραμμάτων. Το 1994 η κυβέρνηση των Συντηρητικών αποφάσισε να χρηματοδοτήσει την τοποθέτηση καμερών με 45 εκατομμύρια στερλινες. Ο συνδυασμός της κεντρικής χρηματοδότησης [Office-funded Crime Reduction Programme (CRP)] και της ανυπαρξίας ανάλογης νομοθεσίας για την ιδιωτικότητα οδήγησε στην ανεξέλεγκτη εφαρμογή του μέτρου.
Υπολογίζεται οτι στην Μεγάλη Βρετανία υπάρχουν 14,2 εκατομμύρια κάμερες, όμως το αποτέλεσμα είναι αμφιλεγόμενο. Το 2002 υπήρχαν 4,2 εκατομμύρια κάμερες, το 20% παγκοσμίως, που αντιστοιχούσαν σε 1 ανά 14 κατοίκους και κάθε Βρετανός καταγραφόταν από 300 κάμερες την ημέρα κατά μέσο όρο. Το μεγαλύτερο ποσοστό τους (90%), τοποθετημένες κυρίως από ιδιώτες, λειτουργεί παράνομα! Η αποτελεσματικότητα του μέτρου των καμερών κυμαίνεται ανάλογα με την περιοχή, τον αριθμό και την χωροθέτηση των καμερών. Υπάρχουν στατιστικά που δείχνουν σημαντική μείωση της εγκληματικότητας σε τοπικό επίπεδο και άλλα που διαπιστώνουν στασιμότητα στον απόλυτο αριθμό των συνολικών περιστατικών. Σύμφωνα με στοιχεία ασφαλιστών, το μέτρο μείωσε την εγκληματικότητα σε επιλεγμένες περιοχές, αλλά την αύξησε στα προάστια και την ύπαιθρο (όπου δεν είναι το ίδιο αποτελεσματικές οι κάμερες). Το Υπουργείο Εσωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου (Home Office) εκπόνησε ειδική επιστημονική μελέτη [Home Office Research study 292, Martin Gill, Angela Spriggs, Assessing the impact of CCTV, Φεβρουάριος 2005], τα αποτελέσματα της οποίας είναι ιδιαιτέρως αποθαρρυντικά για την αποτελεσματικότητα των κλειστών κυκλωμάτων τηλεόρασης (CCTV: Closed Circuit Tele Vision camera technology) σε σχέση με την ασφάλεια των πολιτών ("Assessed on the evidence presented in this report, CCTV cannot be deemed a success"). Σε έρευνα που έγινε στην Μεγάλη Βρετανία διαπιστώθηκε οτι η μείωση (σοβαρών μορφών) εγκλήματος, που υπολογίζεται στο 20% και καταγράφεται τα τελευταία χρόνια στους στατιστικούς καταλόγους των Βρετανικών αστυνομικών αρχών, σχετίζεται με την... αύξηση του φωτισμού στους δημόσιους χώρους και όχι με τη χρήση καμερών!
Αρχικώς οι κάμερες χρησιμοποιήθηκαν από ιδιώτες που ήθελαν να προστατευτούν από κλοπές (οικίες-αυτοκίνητα) και επιθέσεις. Γρήγορα όμως το κράτος κατάλαβε την χρησιμότητά τους και σε βιβλιαράκι που εξέδωσε το Υπουργείο Εσωτερικών με τίτλο "CCTV : Looking out for you", υποστήριζε οτι η τεχνολογία αυτή θα μπορούσε να είναι λύση για προβλήματα όπως οι βανδαλισμοί, η χρήση ναρκωτικών, ο αλκοολισμός, η ρατσιστική ή σεξουαλική παρενόχληση και η διαταραγμένη συμπεριφορά. Σήμερα το μέτρο έχει επεκταθεί στην παρακολούθηση της κυκλοφορίας, στην καταγραφή των πινακίδων κυκλοφορίας, τα πάρκινγκ, τις δημόσιες συγκοινωνίες, τα δημόσια κτήρια, τα γήπεδα, τις πλατείες κά. Ειδικά η εγκληματική δραστηριότητα στα πάρκινγκ αυτοκινήτων έχει μειωθεί δραματικά μετά την τοποθέτηση συστημάτων παρακολούθησης και για το λόγο αυτό τα συστήνει το Υπουργείο Εσωτερικών της Μ.Βρετανίας μετά από έρευνά του.
Ο υπόγειος του Λονδίνου είχε το 2005 6000 κάμερες και το νούμερο θα διπλασιαστεί μέχρι το 2010. Στη Μεγάλη Βρετανία μάλιστα το καινούργιο φρούτο, που παραπέμπει ακόμα περισσότερο στο Μεγάλο Αδερφό, είναι οι ομιλούσες κάμερες, μέσω των οποίων γίνονται συστάσεις σε πολίτες και κάποιες από αυτές θα έχουν παιδική φωνή (πρόκειται για ένα περίεργο ψυχολογικό πείραμα). Χρησιμοποιήθηκαν πιλοτικά στο Μίντλεσμπρο και αποφασίστηκε το σύστημα να επεκταθεί σε άλλες 20 περιοχές. Χαρακτηρικό είναι το στιγμιότυπο που αναφέρει το ιστολογιο Καλή Φάση, όταν σε πλατεία Αγγλικής πόλης όπου έπαιζαν παιδιά κάνοντας την πλάκα τους, ακούστηκε φωνή από μεγάφωνο που τα επανέφερε στην τάξη! Σε άλλη περίπτωση, σε πολίτη που αφήνει το αναψυκτικό του στο παγκάκι, δίνονται οδηγίες μέσω μεγαφώνου να το πετάξει στα σκουπίδια!


Αντίθετα στο Νταραμ, στο Κόβεντρυ, στο Πλύμουθ και στο Cambridgeshire της Αγγλίας, από τους αστυνομικούς χρησιμοποιούνται μικροκάμερες που προσαρμόζονται πάνω στα ρούχα τους ή στο κράνος τους ή στο κεφάλι τους και οι οποίες ενεργοποιούνται όταν υπάρχει ανάγκη καταγραφής παραβατικής συμπεριφοράς, το περιεχόμενο δε της καταγραφής γίνεται αποδεκτό στο δικαστήριο ως πειστήριο.


Επιστρατεύονται ακόμα και αστυνομικά σκυλιά με κάμερες στο κεφαλι, όπως συμβαίνει στην Cumbria.


Μάλιστα η χρήση αυτών των καμερών έχει θετικό αποτέλεσμα, αφού αυξήθηκαν κατά 85% οι συλλήψεις για βίαια εγκλήματα.
Σε αρκετά ταξί στο Slough του Berkshire είναι τοποθετημένες κάμερες που ενεργοποιούνται με ένα κουμπί του οδηγού και μπορούν να τραβήξουν μέχρι 2.048 φωτογραφίες στα πίσω καθίσματα, με αποτέλεσμα η εγκληματικότατα στα ταξί να μειωθεί κατά 80%! (Ήδη από το 2005 κάμερες λειτουργούν και σε Ελληνικά ραδιοταξί).
Η ανεξέλεγκτη δράση των χούλιγκανς, οδήγησε τους Άγγλους (που έχουν ήδη πικρή εμπειρία) να τοποθετήσουν κάμερες στα γήπεδα, προκειμένου να καταγράψουν τους ταραξίες και να αποτρέψουν τα επεισόδια. Η προσπάθεια αυτή έφερε αποτελέσματα, μετακυλίοντας όμως το πρόβλημα εκτός γηπέδων. Η πρακτική των Άγγλων εφαρμόζεται πλέον και σε άλλες χώρες, ενώ ξεκίνησε και στην χώρα μας. Στο όνομα της ασφάλειας, τον Ιανουάριο του 2007, η δική μας Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) άναψε «πράσινο φως» για την εγκατάσταση 496 ηλεκτρονικών «ματιών» σε 24 γήπεδα, ως μέτρο για την πάταξη της βίας. Για τις κάμερες στα γήπεδα είχε ψηφιστεί παλιότερα σχετικός νόμος, ωστόσο παρέμενε ανενεργός. Παράλληλα εκδίδονται και ονομαστικά εισιτήρια με την επίδειξη της ταυτότητας του φιλάθλου (που σημαίνει και την καταγραφή των συνηθειών του). Η μία ενέργεια οδηγεί στην άλλη, ως φυσικό επακόλουθο, με την συναίνεση βέβαια του αγανακτισμένου φιλάθλου που φοβάται να πάει στο γήπεδο με την οικογένειά του.
Η διαδικασία είναι απλή. Πρώτα δημιουργούμε ή εκμεταλλευόμαστε τις κατάλληλες συνθήκες, ώστε ο πολίτης να αισθανθεί φόβο, ανασφάλεια, αγωνία, οργή (τρομοκρατικές επιθέσεις, καταστροφή περιουσιών, ανεξέλεγκτη εγκληματικότητα, ξενοφοβία) και στη συνέχεια παίρνουμε την συγκατάθεσή του (κοινωνική συναίνεση) για την εφαρμογή των κατασταλτικών μηχανισμών στο όνομα της ασφάλειάς του. Όλα γίνονται με δημοκρατικό τρόπο και μάλιστα επιβεβαιώνονται με τις αντίστοιχες σφυγμομετρήσεις. Ότι πεί ο (τρομοκρατημένος) λαός.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει με τις διαδηλώσεις στην Ελλάδα, όπου η ανεξέλεγκτη δράση των αντιεξουσιαστικών στοιχείων σε συνδυασμό με την (ηθελημένη;) αδυναμία των αστυνομικών δυνάμεων να τα αντιμετωπίσουν, οδήγησε την κοινή γνώμη στην αποδοχή της αμφισβήτησης του πανεπιστημιακού ασύλου, της χρήσης σκληρότερων τρόπων καταστολής και φυσικά της χρήσης καμερών για την ταυτοποίηση των ταραξιών. Ταραξίες, που μπορούν να πιαστούν εύκολα σύμφωνα με οποιοδήποτε στοιχειωδώς οργανωμένο σχέδιο της αστυνομίας. Ταραξίες, που επιδίδονται στο έργο τους ανενόχλητοι, με την αστυνομία να τους παρακολουθεί άβουλη στα 50 μέτρα. Τί εμποδίζει την αστυνομία να τους συλλάβει (και μάλιστα σε δημόσιο χώρο, χωρίς την επίκληση του πανεπιστημιακού ασύλου); Χρειάζονται κάμερες, όταν δεν έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια της αστυνομικής παρέμβασης; Πόσο βοήθησαν (ή έπρεπε να είχαν βοηθήσει) μέχρι τώρα την αστυνομία οι πλούσιες εικόνες που καταγράφουν οι τηλεοπτικές κάμερες και μάλιστα από καλύτερη οπτική γωνία; Ποιός λοιπόν έχει πραγματικό συμφέρον από την συντήρηση της αρρωστημένης κατάστασης της μή σύλληψης των γνωστών-αγνώστων που καταστρέφουν ανενόχλητοι δημόσια περιουσία; Οι κάμερες παρακολούθησης θα εστιάζουν στους λιγοστούς ταραξίες ή θα ζουμάρουν στους διαδηλωτές, καταγράφοντάς τους; Πόσο μπορούμε να εμπιστευτούμε ένα κράτος και τους άρχοντές του, όταν καταπατούν τους νόμους, ελέγχουν την δικαιοσύνη και εξωθούν ανεξάρτητες αρχές σε παραίτηση, προκειμένου να καταγράφουν τις διαδηλώσεις με τις κάμερες παρακολούθησης, όπως σημείωσα σε προηγούμενο κείμενο με τίτλο "Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος εγκλήματος";
Σύμφωνα πάντως με έρευνα της VPRC τον Ιανουάριο του 2007, που δημοσιοποίησε η εφημερίδα Καθημερινή, υπέρ της επαναλειτουργίας των καμερών στους δημόσιους χώρους τάσσεται η πλειοψηφία της κοινής γνώμης, παρά το γεγονός ότι πιστεύει πως η χρήση τους δεν περιορίζεται στον έλεγχο της κυκλοφορίας αλλά επεκτείνεται στην παρακολούθηση των πολιτών! 6 στους 10 Ελληνες (ποσοστό 61%) συμφωνεί με την αστυνόμευση των δημόσιων χώρων, ενώ αξιοσημείωτο είναι το γεγονός οτι η πλειοψηφία θεωρεί πως οι κάμερες περισσότερο προστατεύουν, παρά παραβιάζουν τα ατομικά δικαιώματα, παρότι αναγνωρίζει (σε ποσοστό 52%) ότι μέσω αυτών μπορεί να γίνονται παρακολουθήσεις! Από την έρευνα προκύπτει η ανησυχία και η ανασφάλεια της ελληνικής κοινωνίας λόγω της απειλής της τρομοκρατίας, αλλά και της έξαρσης της βίας. Για την έξαρση της εγκληματικότητας, είναι γεγονός οτι η αστυνομική δύναμη που περιπολεί στους δρόμους είναι κατώτερη των απαιτήσεων (οι περισσότεροι είτε βρίσκονται στα γραφεία τους, είτε σε ακτίνα 50-100 μέτρων από το αστυνομικό τμήμα, για να λένε οτι περιπολούν, είτε φυλάνε τους πολιτικούς και τους μεγαλοσχήμονες αυτού του τόπου, ως προσωπικοί τους σωματοφύλακες).
H λογική της χρήσης καμερών για την αποτροπή παράνομων και εγκληματικών ενεργειών και δραστηριοτήτων, βασίζεται στη άποψη ότι υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να συμβούν σε συγκεκριμένες τοποθεσίες και σημεία (πλατείες, δημόσια κτήρια, κακόφημες περιοχές). Η εμπειρία μάς λέει οτι τα εγκληματικά στοιχεία έχουν την ικανότητα να προσαρμόζονται στις συνθήκες και να αλλάζουν τις συνήθειες τους, τα στέκια τους και τα μέρη που δρούν. Το αποτέλεσμα είναι να πολλαπλασιάζονται τα σημεία τοποθέτησης καμερών, σε μία μάταιη προσπάθεια των αρχών να ακολουθήσουν και να αντιμετωπίσουν τα νέα δεδομένα. Όταν πάντως το ίδιο το κράτος αφήνει αβοήθητο τον πολίτη, υποβαθμίζοντας τον ρόλο της αστυνομίας, δεν αξίζει να συζητούμε για κάμερες. Στην Μεγάλη Βρετανία και πάλι, για παράδειγμα, διαπιστώθηκε οτι βελτιώθηκε σημαντικά η κατάσταση, με τις αυξημένες περιπολίες των αστυνομικών και των δημοτικών αστυνόμων.
Όσο για την τρομοκρατία στην Ελλάδα, να θυμίσω οτι η λειτουργία καμερών δεν βοήθησε στο ελάχιστο να αποτραπούν επιθέσεις (όπως αυτή στην Αμερικάνικη Πρεσβεία), ενώ δεν βοήθησε και στην αναγνώριση των δραστών. Ακόμα περιμένουμε να μάθουμε ποιοί βρίσκονταν πίσω από την επίθεση αυτή.


Οι Βρετανοι έχουν πικρή εμπειρία επιθέσεων από τον IRA στη δεκαετία του 1990 (για αυτόν το λόγο ξεκίνησε η τοποθέτηση καμερών, πειραματικά στη δεκαετία του 1970), τον βομβιστή του Brixton το 1999 και την τρομοκρατική επίθεση στο Λονδίνο τον Ιούλιο του 2005. Τα αποτελέσματα σε αυτόν το τομέα ήταν απογοητευτικά, αφού δεν αποφεύχθηκαν οι τρομοκρατικές επιθέσεις, οι κάμερες όμως βοήθησαν στη σύλληψη υπόπτων και εν τέλει κάποιων δραστών βασει της καταγραφής που έκαναν.
Όμως όπως οι κάμερες χρησιμοποιούνται για την καταγραφή ύποπτης δραστηριότητας, μπορούν να λειτουργήσουν και κατασκοπευτικά. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και ο Ψυχρός Πόλεμος, χαρακτηρίστηκαν από την εκτεταμένη χρήση καμερών από τις μυστικές υπηρεσίες των εμπλεκομενων χωρών.
To ερώτημα που τίθεται είναι μήπως στο όνομα της ασφάλειας των πολιτών καταπατούνται ταυτόχρονα βασικές τους ελευθερίες και ποιά είναι η χρυσή τομή ώστε να μήν επικρατεί η μία σε βάρος της άλλης. Στην Μεγάλη Βρετανία και πάλι, σύμφωνα με έρευνες, οι πολίτες έχουν αποδεχτεί την εκτεταμένη παρακολούθηση, χωρίς να πανικοβάλλονται και σε ορισμένες περιπτώσεις την επιζητούν. Μάλιστα το Υπουργείο Εσωτερικών περιγράφοντας την εθνική στρατηγική του γύρω από τις κάμερες, επισημαίνει οτι αυτές απολαμβάνουν την υποστήριξη του κοινού και είναι σημαντικό αυτό να διατηρηθεί ("CCTV enjoys considerable public support and it is important that this is maintained"). Δεν διστάζει δε να παραδεχτεί οτι υφίσταται μία συνεχιζόμενη συζήτηση στο πόσο αποτελεσματικές ειναι οι κάμερες κλειστών κυκλωμάτων τηλεόρασης στην μείωση και πρόληψη του εγκλήματος! ("There is an ongoing debate over how effective CCTV is in reducing and preventing crime"). Το νομικό κενό από την χρήση των καμερών καλύφθηκε με το Data Protection Act του 1998, το οποίο όμως δεν προβλέπει την υποχρεωτική καταγραφή των υφιστάμενων συστημάτων! Το Υπουργείο σκέφτεται (!) μήπως υπάρχει η ανάγκη νομοθετικής ρύθμισης για την αποφυγή της καταπάτησης της ιδιωτικότητας του πληθυσμού, από τις ιδιωτικές και δημόσιες κάμερες. Από την άλλη πλευρά ο Επίτροπος Πληροφόρησης Ρίτσαρντ Τόμας έκανε έκκληση για την διεξαγωγή εθνικού διαλόγου, δηλώνοντας οτι οδεύουμε ολοταχώς προς το κράτος παρακολούθησης. Σκιαγραφώντας τον τρόπο ζωής μας το 2016, προέβλεψε ότι οι καταναλωτές θα υφίστανται εξονυχιστικό έλεγχο, οι παράνομοι οδηγοί θα εντοπίζονται αυτομάτως, οι ιατρικές εξετάσεις θα καθορίζουν τις προσλήψεις, ενώ τα ηλικιωμένα άτομα θα παρακολουθούνται μέσα στα σπίτια τους και έτσι οι συγγενείς δεν θα χρειάζεται να τα επισκέπτονται και τόσο συχνά!
Η χρήση των καμερών αποτελεί ένα μόνο κομμάτι της ζοφερής πραγματικότητας μιας κοινωνίας όπου όλα παρακολουθούνται και καταγράφονται: καταγραφή και αποθήκευση συνομιλιών και εντόπιση τοποθεσίας μέσω των κινητών (και βέβαια σταθερών) τηλεφώνων, παρακολούθηση των προτιμήσεων, ενδιαφερόντων, συζητήσεων, κινήσεων, αγορών, e-mails μέσω του internet, συσκευές GPS, χρήση καρτών με RFID microchip που δίνουν το στίγμα του κατόχου όποτε χρησιμοποιούνται (π.χ. διόδια), παρακολούθηση του εδάφους (με εικόνες καταπληκτικής ευκρίνειας) μέσω δορυφόρων στα πλαίσια του προγράμματος Echelon, εμφύτευση microchip για λόγους υγείας και προστασίας, χρήση βιομετρικών δεδομένων στην εργασία ή τα αεροδρόμια (σκανάρισμα ίριδας, δακτυλοσκόπηση μέχρι και βιομετρικά διαβατήρια στις ΗΠΑ), ταυτότητες που έχουν ενσωματωμένα microchips, καταγραφή ήχων μέσω συσκευών παρακολούθησης, καταγραφή των ταξιδιών, software που αναλύουν τις καταναλωτικές συνήθειες και πουλάνε τα δεδομένα σε επιχειρηματίες, ηλεκτρονικά βραχιόλια που ελέγχουν καταδικασμένους υπό αστυνομική επιτήρηση, "έξυπνες" κάρτες σε σχολεία που καταγράφουν πού βρίσκονται τα παιδιά, τι τρώνε και ποιά βιβλία διαβάζουν, υποχρεωτικά ψυχομετρικά τέστ σε εργαζόμενους για να διαπιστωθεί η ψυχική τους υγεία. Στην Μεγάλη Βρετανία η εθνική βάση δεδομένων DNA διατηρεί το προφίλ 3,5 εκατομμυρίων πολιτών καθώς και τα δακτυλικά αποτυπώματα 6 εκατομμυρίων. H συλλογή προσωπικών δεδομένων γίνεται συντονισμένα και εύκολα από τις διάφορες πηγές, όπως τις τράπεζες δεδομένων (ιδιωτικές εταιρείες, τράπεζες, νοσοκομεία, εταιρείες τηλεφωνίας, διαφημιστικές εταιρείες). Πολλά από τα στοιχεία αυτά είναι προς πώληση ή δωρεάν διαθεση για κάθε ενδιαφερόμενο. Σύμφωνα με μελέτη που έγινε το 2006 σε 36 χώρες (μεταξύ των οποίων και οι 25 χώρες της ΕΕ), και η οποία χρησιμοποίησε 13 διαφορετικά κριτήρια και εθνικές πρακτικές, η Μεγάλη Βρετανία, η Κίνα και η Ρωσία χαρακτηρίζονται οι πιο παρακολουθούμενες και επιτηρούμενες κοινωνίες-κράτη στον κόσμο. Ευτυχώς η θέση της Ελλάδας βρίσκεται ακόμα προς το άλλο άκρο της διαβάθμισης.

(για μεγέθυνση πατήστε στην εικόνα)

Στις 12 Ιουνίου 2007 στις Βρυξέλλες, επικυρώθηκε η συνθήκη Πρυμ (ή Σένγκεν ΙΙΙ όπως έχει χαρακτηριστεί), που κατοχυρώνει νομοθετικά το πιο προηγμένο τεχνολογικά φακέλωμα των Ευρωπαίων πολιτών, τη διακίνηση και ανταλλαγή προσωπικών στοιχείων από τη μια χώρα της ΕΕ στην άλλη και την ανεμπόδιστη επίσης δράση των αστυνομικών δυνάμεων οποιασδήποτε χώρας της ΕΕ σε μια άλλη.
To ACLU (American Civil Liberties Union) αυτοαποκαλείται "ο πρώτος φύλακας της ελευθερίας του έθνους (HΠΑ), που δουλεύει καθημερινά στα δικαστήρια, στο επίπεδο της νομοθεσίας και στη κοινότητα, για να υπερασπίσει και να διαφυλάξει τα ατομικά δικαιώματα και τις ελευθερίες που εγγυώνται το Σύνταγμα και οι νόμοι των ΗΠΑ". Θεωρεί οτι τα τελευταία 10 χρόνια η νέα τεχνολογία θρέφει ένα τέρας επιτήρησης (surveillance monster) που μεγαλώνει σιωπηλά ανάμεσά μας. Το "τέρας" αυτό αναπτύχθηκε απότομα μετά την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου (και κάποιες άλλες τρομοκρατικές επιθέσεις σε άλλες χώρες), με την συνεχή απειλή της τρομοκρατίας και την κεντρική κρατική στρατηγική που ονομάστηκε "War on terror" ("αντιμετώπιση της τρομοκρατίας με πόλεμο").
Το Πεντάγωνο από το 2002 εργαζόταν σε ένα γιγαντιαίο σχέδιο, να συνδέσει δηλαδή χιλιάδες δεδομένα που σχετιζονται με κάθε πλευρά της ζωής του πολίτη (κάμερες, internet, ταξίδια, πιστωτικές κάρτες, ιατρικοί και άλλοι φάκελοι, βιομετρικά δεδομένα κα), να φτιάξει μία τεράστια βάση δεδομένων και να ψάξει για συμπεριφορές που δείχνουν ύποπτη δραστηριότητα. Το πρόγραμμα οργανώθηκε από το Information Awareness Office, παράρτημα του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ, ονομάστηκε "Total Information Awareness" (TIA) και στην συνέχεια μετονομάστηκε σε "Terrorism Information Awareness Program", για να ξεγελάσει και να πείσει την κοινή γνώμη.


Αφού το πρόγραμμα έγινε γνωστό, ο πολιτικός κόσμος ξεσηκώθηκε, το Κονγκρεσσο ενεργοποίησε τον όρο να μην χρησιμοποιηθεί εναντίων των πολιτών των ΗΠΑ και τελικά το διέκοψε οριστικά, επικαλούμενο οικονομικούς λόγους. Δέχτηκε όμως επιμέρους υποπρογράμματα να χρησιμοποιηθούν από κυβερνητικές υπηρεσίες.
Δύο υπηρεσίες των ΗΠΑ, η CIA και η NSA (Υπηρεσία Εθνικής Ασφαλείας) συνέχισαν λοιπόν απτόητες να εφαρμόζουν στη πράξη το πρόγραμμα (παρακολουθήσεις τηλεφώνων, internet). Ένα μέρος του ΤΙΑ ενσωματώθηκε σε κλαδο του NSA με το όνομα ARDA (“Advanced Research and Development Activity”).
Για να διαπιστώσουμε πώς όλα κατατείνουν προς μία συντονισμένη και περισσότερο εκτεταμένη από ποτέ επιτήρηση, έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς επικράτησαν οι κάμερες. Η επικράτηση τους λοιπόν έγινε κατά 3 κύματα. Στο πρώτο κύμα, οι κάμερες εξαπλώθηκαν αργά από τις τράπεζες, τα κυβερνητικά κτήρια και τα πολυκαταστήματα σε κάθε είδους κτήρια και δημόσιες περιοχές. Το χαρακτηριστικό ήταν οτι τα περισσότερα δεν ήταν συνδεδεμένα μεταξύ τους. Στο δεύτερο κύμα, πριν αρκετά χρόνια, κυβερνητικές υπηρεσίες των ΗΠΑ άρχισαν να εγκαθιστούν δίκτυα καμερών συνδεδεμένα μεταξύ τους σε διάφορες δημόσιες περιοχές. Τουλάχιστον 200 πόλεις σε 37 πολιτείες χρησιμοποιούν κάμερες ή βρίσκονται στη διαδικασία να εγκαταστήσουν, για την παρακολούθηση πεζοδρομίων, πάρκων, σχολείων, λεωφορίων και κτηρίων. Στο τρίτο κύμα αρχίζουμε να βλέπουμε την επόμενη σοβαρή εξέλιξη, στην οποία οι ιδιωτικές κάμερες του πρώτου κύματος ενσωματώνονται στο κεντρικό σύστημα που δημιουργήθηκε στο δεύτερο κύμα. Παράδειγμα αποτελει το σύστημα SWISS (Sheffield Wide Image Switching System), που ενεργοποιήθηκε το 2003 στο Σεφιλντ και περιλαμβάνει δημόσιες και ιδιωτικές κάμερες. Μάλιστα υπάρχουν προτάσεις από τις αρχές να εγκαταστήσουν οι ίδιες νέες ιδιωτικές κάμερες στην θέση των παλιών! Μέχρι τώρα όλοι γνώριζαν οτι οι ιδιώτες τοποθετούν κάμερες για την ασφάλεια των καταστημάτων τους ή των σπιτιών τους, αλλά κανείς δεν είχε αντιδράσει, θεωρώντας το ως δικαίωμα του ιδιοκτήτη στην ασφάλειά του. Όμως ένα σύστημα κάτω από τον κρατικό έλεγχο (και όχι μόνο), που θα περιλαμβάνει και τις κάμερες των ιδιωτών, δημιουργεί μία τελείως διαφορετική κατάσταση!

(συνεχίζεται)

3 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Πάρα πολύ καλή δουλειά που θα βοηθήσει πολλούς φοιτητές (αν βγαίνει στο ψαχτήρι) που κάνουν εργασία για επιτήρηση ή για τα CCTV.

Περιμένουμε και το άλλο κομμάτι.

Παντελής Οικονόμου είπε...

Φίλε evangelos σε ευχαριστώ πολύ. Το κείμενο βγήκε τελικά μεγάλο και θα υπάρξουν άλλα δύο μέρη.

Ανώνυμος είπε...

numeracy infinite aired optimize confident teachingboth imaginable count touchstone doubtful window
lolikneri havaqatsu