Δευτέρα 25 Φεβρουαρίου 2008

Κοσσυφοπέδιο: τι είναι συμφέρον ή τι είναι δίκαιο;

Παρακολουθούμε τις τελευταίες ημέρες τις εξελίξεις γύρω από την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου, με την υποστήριξη των ΗΠΑ και του μεγαλύτερου μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η κυβέρνηση επιφυλάχθηκε για τις αποφάσεις της, αλλά σύσσωμη η αντιπολίτευση καταδίκασε (1),(2),(3),(4) την μονομερή ενέργεια της "κυβέρνησης" της επαρχίας της Σερβίας να δηλώσει την ανεξαρτησία της στις 17 Φεβρουαρίου 2008, μετά από τις αποτυχημένες μακρές συνομιλίες μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου για εξεύρεση κοινής αποδεκτής λύσης. Πίσω από την καταδίκη αυτή, βέβαια, κρύβεται η ανησυχία μας για την πολιτική κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων, για την επεκτατικότητα και τον μεγαλοϊδεατισμό των Αλβανών (Μεγάλη Αλβανία) και για την επίπτωση που θα έχει στο άλλο μεγάλο εθνικό θέμα, αυτό της FYROM. Κυρίως όμως φοβόμαστε μήπως δημιουργηθεί τετελεσμένο που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον μας στην υπόθεση του Κυπριακού, αφού οι αναλογίες με το ψευδοκράτος των Τουρκοκυπρίων και την εκεί τοπική κοινότητα είναι εμφανείς. Ανάλογη ανησυχία έχουν και οι Ισπανοί με τους Βάσκους και τους Καταλανούς, όπως και οι Κινέζοι και οι Ρώσοι με τις επαρχίες τους, γι' αυτό και αντέδρασαν και καταδίκασαν και αυτοί με τη σειρά τους την ανεξαρτητοποίηση. Οι συνθήκες όμως είναι απαγορευτικές και οι φωνές διαμαρτυρίας αποτελούν μικρό εμπόδιο στις επιδιώξεις των μεγάλων δυνάμεων. Τα βέτο δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται επ'αόριστον.
Στον χώρο της πρώην Γιουγκοσλαβίας (που είναι πολιτικά υπανάπτυκτος και βρίσκεται δεκαετίες πίσω από τις διεθνείς εξελίξεις και απαιτήσεις για συνεργασία και αυξανόμενο συγκεντρωτισμό εξουσίας, τύπου Ευρωπαϊκής Ένωσης), παρατηρείται εδώ και δύο δεκαετίες η φυσιολογική εξέλιξη της διάλυσης ενός πολυεθνικού και πολυθρησκευτικού μορφώματος, που έκανε τον κύκλο του. Η ίδια η δημιουργία του κράτους της Γιουγκοσλαβίας αποτελούσε μία συμφωνία επιμέρους εθνοτήτων για συνύπαρξη κάτω από την ίδια κρατική οντότητα. Μετά τον 1ο παγκόσμιο πόλεμο το νέο κράτος ονομάστηκε Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων.


(εικόνα από http://mondediplo.com/maps/IMG/artoff2037.jpg)

Περιλαμβάνονταν κυρίως σλαβικά έθνη, αλλά και μη σλάβοι, όπως Αλβανοί και Ούγγροι. Το 1944 ο Τίτο κατήργησε τη μοναρχία και μετονόμασε το κράτος σε Γιουγκοσλαβία (το όνομα Γιουγκοσλαβία σημαίνει Χώρα των Νότιων Σλάβων), που αποτελούνταν από 6 δημοκρατίες: Σερβία με τις αυτόνομες επαρχίες της Βοϊβοντίνας και του Κοσόβου, Σλοβενία, Κροατία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο και Μακεδονία.


(εικόνα από το www.montenegroskilodge.co.uk-πατήστε στην εικόνα για μεγέθυνση)

Αρκετά αργότερα, η συμφωνία των επιμέρους εθνοτήτων έπαψε να ισχύει, όταν από το 1991 κάποια από τα μέρη αποφάσισαν να ανεξαρτητοποιηθούν (Κροατία και Σλοβενία), μεσολάβησε εμφύλιος πόλεμος και η εμπλοκή του διεθνούς παράγοντα, για να φτάσουμε στην απόσχιση της Κροατίας, της Σλοβενίας, της FYROM, της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και όταν είχε απομείνει το πολιτικό έκτρωμα της Σερβίας-Μαυροβουνίου, ακολούθησε η φυσιολογική εξέλιξη της ανεξαρτητοποίησης και του Μαυροβουνίου. Έμεινε πλέον μόνο η Σερβία με την επαρχία του Κοσσυφοπεδίου, που μπορεί να έχει μεν συναισθηματική και ιστορική αξία για τους Σέρβους, αφού συνδέεται με σημαντικούς απελευθερωτικούς αγώνες του παρελθόντος εναντίων των Τούρκων (1389), αλλά κατοικείται πλέον κατά 90% από Αλβανούς.
Διαπιστώνουμε οτι κάποιες αποσχίσεις που συνέβησαν στην Γιουγκοσλαβία, είχαν εθνοτικό χαρακτήρα (Κροατία, Σλοβενια), ενώ άλλες είχαν σαν βάση τους την παλαιότερη γεωγραφική διαίρεση της χώρας σε επαρχίες (FYROM και Βοσνία-Μαυροβούνιο, όπου δεν υπάρχει καθαρός εθνοτικός προσδιορισμός και όπου η παρέμβαση του διεθνούς παράγοντα υπήρξε πιό καθοριστική). Η περίπτωση του Κοσσυφοπεδίου ανήκει στην πρώτη κατηγορία: οι κάτοικοι μιάς επαρχίας ενός κράτους, με κυρίαρχο το Αλβανικό στοιχείο, αποφασίζουν οτι δεν τους καλύπτει η δομή και η κεντρική εξουσία του κρατους της Σερβίας και κηρρύσουν την ανεξαρτησία τους. Ήδη από το 1968 οι Αλβανοί Κοσσοβάροι ζήτησαν την δημιουργία ξεχωριστής δημοκρατίας στα πλαίσια του κράτους της Γιουγκοσλαβίας, αλλά το 1989 ο Μιλόσεβιτς κατήργησε την σχετική αυτονομία του Κοσσόβου.


(εικόνα από http://mondediplo.com/maps/IMG/artoff2037.jpg -πατήστε στην εικόνα για μεγέθυνση)

Πριν από μερικά χρόνια, το 1998 οι Κοσσοβάροι εξεγέρθηκαν εναντίον της Σερβίας με τη βοήθεια του Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσσυφοπεδίου (UCK), αλλά η ένοπλη αντίδρασή τους αντιμετωπίστηκε αποτελεσματικά από τους Σέρβους, στη συνέχεια επιβλήθηκε εκεχειρία που έσπασαν οι Κοσοβάροι, ακολούθησαν οι Σέρβοι με αντίποινα, για να φτάσουμε στο βομβαρδισμό της Σερβίας και του Κοσόβου από το ΝΑΤΟ το 1999. Με την παρέμβαση του ΟΗΕ και του ΝΑΤΟ, σχηματίστηκε μία τοπική κυβέρνηση ύστερα από εκλογές το 2001 (μεταβατική διοίκηση υπό τον ΟΗΕ). Σήμερα οι Κοσοβάροι επανέρχονται μέσω της διπλωματίας και της πίεσης του διεθνούς παράγοντα. Ο ΟΗΕ το 2007 μέσω του πρώην Φινλανδού προέδρου Μαρτι Αχτισάαρι, έχει προτείνει μία "επιβλεπόμενη (ή εποπτευόμενη) ανεξαρτητοποίηση" ('supervised independence'), αλλά η κυβέρνηση της Σερβίας δεν την αποδέχεται, ενώ δριμεία υπήρξε και η αντίδραση της Ρωσίας, για τους προαναφερθέντες λόγους. Η τακτική των ανεξαρτητοποιήσεων θεωρείται (με κάποιες εξαιρέσεις) παρωχημένη σήμερα στην υπόλοιπη Ευρώπη, όπου ήδη έχουν διαμορφωθεί σταθερά κράτη, όπως συμβαίνει στο Βέλγιο (Φλαμανδοί και Γαλλόφωνοι), στην Ελβετία (Γαλλόφωνοι, Γερμανόφωνοι και Ιταλόφωνοι) και στη Γαλλία με την Κορσική. Να θυμίσω οτι μετά την βελούδινη επανάσταση του 1989 στην Τσεχοσλοβακία, η χώρα διασπάστηκε το 1993 στην Τσεχία και την Σλοβακία, για να συνυπάρξουν τελικά και οι δύο χώρες κάτω από την στέγη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η εξέλιξη του Κοσόβου θεωρείται αναμενόμενη, εξαιτίας των έντονων ανακατατάξεων των τελευταίων ετών στο χώρο των Βαλκανίων, βασισμένων στην εθνοτική "καθαρότητα". Με την επικύρωση της ανεξαρτησίας του Κοσόβου, πιθανώς να ακολουθήσει η FYROM με το Τέτοβο και τις διεκδικήσεις του τοπικού Αλβανικού στοιχείου, ενώ ακόμα και οι Σέρβοι εγείρουν πλέον θέμα για το σημαντικό Σέρβικο στοιχείο στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ενός κατασκευασμένου κράτους με 3 εθνότητες, που αποδεικνύει την αποτυχία των άνωθεν επιβαλλόμενων λύσεων, ερήμην των λαών.


(εικόνα από http://cache.eb.com/eb/image?id=6220&rendTypeId=4-πατήστε στην εικόνα για μεγέθυνση)

Η χώρα μας, μετά τις ανταλλαγές των πληθυσμών στις αρχές του 20ου αιώνα, φαίνεται να αποφεύγει αντίστοιχες δυσάρεστες καταστάσεις, πρέπει όμως να ανησυχεί σοβαρά τόσο για τις εξελίξεις στην Κύπρο, όσο και μελλοντικά για την Θράκη, στην οποία το μουσουλμανικό στοιχείο αποτελεί πλέον σημαντικό ποσοστό επι του συνόλου και που μπορεί να εξελιχθεί σε μείζον πρόβλημα στα επόμενα χρόνια, λόγω του δημογραφικού προβλήματος. Θέμα Τσαμουριάς δεν μπορεί να τεθεί, γιατί δεν υπάρχει μόνιμος και νόμιμος Αλβανικός πληθυσμός στην περιοχή της Ηπείρου για να το στηρίξει.
Αν ανατρέξουμε στην ιστορία, θα δούμε οτι οι απελευθερωτικοί αγώνες που διεξήχθησαν από έθνη, αντιμετώπισαν την λυσσαλέα αντίδραση των κυρίαρχων κρατικών δομών και χρησιμοποιήθηκαν τότε τα ίδια επιχειρήματα και κατηγορίες περί υπονόμευσης, διάλυσης και αλλαγής των συνόρων. Μέσα στον εικοστό αιώνα ένας μεγάλος αριθμός νέων κρατών, υποτελών μέχρι τότε στις αποικιοκρατικές δυνάμεις, ανακήρρυξε αναίμακτα ή κέρδισε με πόλεμο την ανεξαρτησία του. Τα νέα αυτά κράτη υποστηρίχθηκαν από την διεθνή κοινότητα και πλέον είναι (το καθένα με τα δικά του "απαραβίαστα" σύνορα) μέλη του ΟΗΕ. Με την λογική του απαραβίαστου των συνόρων, το 1821 οι Έλληνες δεν έπρεπε να απαιτήσουν την ανεξαρτησία τους, αφού η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε συγκεκριμένα σύνορα, που δεν θα έπρεπε να παραβιαστούν. Η διαφορά έγκειται στις διεθνείς συνθήκες και τις δυνάμεις που υποστηρίζουν τα απελευθερωτικά αυτά κινήματα. Οι Βάσκοι (2.100.000 κάτοικοι) αγωνίζονται χρόνια για την ανεξαρτησία τους, αλλά το ισχυρό κράτος της Ισπανίας δεν υποχωρεί, ενώ δεν πιέζεται και από τις άλλες μεγάλες δυνάμεις. Το ίδιο ισχύει και σε άλλες περιοχές του πλανήτη.


(εικόνα από την Κυρ.Ελευθεροτυπία της 24/2/2008-πατήστε στην εικόνα για μεγέθυνση)

Αντίθετα το δίκαιο του ισχυρού ενισχύει την παρόμοια πληθυσμιακή ομάδα του Κοσόβου (1.900.000 κάτοικοι) και εξευτελίζει την επίσημη εξουσία του αδύναμου κράτους της Σερβίας. Δύο μέτρα και δύο σταθμά λοιπόν για την αναξιόπιστη διεθνή κοινότητα.
Είναι γεγονός οτι η απόφαση του Κοσόβου ανοίγει τους ασκούς του Αιόλου και δημιουργεί ένα σοβαρό επιχείρημα για ευρύτερες ανακατατάξεις σε όλο τον πλανήτη. Είναι όμως η μοναδική μεχρι τώρα περίπτωση; Η διάσπαση της Σοβιετικής Ένωσης δεν προέκυψε από ανάλογες διεκδικήσεις; Υπήρχε προηγούμενο αυτόνομο κράτος της Κροατίας ή της Σλοβενίας πριν εγκριθεί η ανεξαρτησία τους από τη διεθνή κοινότητα;
Τελικά όμως πρέπει να αποφασίσουμε: έχει δικαίωμα ένα συμπαγές εθνοτικό και γεωγραφικά προσδιορισμένο κομμάτι ενός πληθυσμού μέσα από δημοψηφίσματα ή άλλες επίσημες διαδικασίες, να ζητά την ανεξαρτησία του ή όχι; και αν ναί πρέπει να ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις χωρίς εξαιρέσεις; δεν υπάρχουν περιπτώσεις κρατών που η εθνολογική τους σύσταση έχει αλλοιωθεί σημαντικά στο πέρασμα του χρόνου (μετανάστευση, υπο- και υπεργεννητικότητα υποπληθυσμών); μπορούν τα κράτη να καταπιέζουν την αυτοδιάθεση των μειονοτήτων τους, επικαλούμενα την εξουσία τους και υπάρχει ποτέ η πιθανότητα να αποδώσουν αυτόβουλα την ανεξαρτησία σε οποιεσδήποτε ομάδες εντός της επικράτειάς τους και να παραδώσουν κομμάτι του εδάφους τους; πρέπει να κρυβόμαστε πίσω από το δήθεν απαραβίαστο των συνόρων, όταν τόσα και τόσα έχουν συμβεί επί αιώνες με εμφυλίους πολέμους και παράνομες επεμβάσεις των μεγάλων δυνάμεων; και τέλος είναι οι εμφύλιοι και οι ξένες στρατιωτικές επεμβάσεις η καλύτερη λύση;

6 σχόλια:

Στρατος "exoaptonkyklo" Ραπτοπουλος είπε...

post: Ειναι το δικιο με την Ελλαδα ή μηπως με την Fyrom ?

Παντελής Οικονόμου είπε...

Φίλε exoaptonkyklo, η περίπτωση της FYROM είναι διαφορετική και το επισημαίνω στο κείμενο. Αν τα πράγματα πάρουν την πορεία τους, και εφ'όσον η FYROM δεν προλάβει να μπεί στο ΝΑΤΟ, ίσως το κρατίδιο αυτό των Σκοπίων να διαλυθεί εκ των έσω ή στα πλαίσια διεθνών ανταλλαγμάτων (οπότε και να μην έχει πλέον νόημα η ονομασία, αφού δεν θα υφίσταται κράτος). Επίσης η "εθνότητα" των Σκοπιανών είναι κατασκευασμένη μέσα από τους μηχανισμούς του καθεστώτος του Τίτο. Η μόνη δίκαιη λύση κατά την γνώμη μου, με τα τωρινά δεδομένα, είναι ένα σύνθετο όνομα με γεωγραφικό προσδιορισμό, ώστε να διαφοροποιείται από το κύριο σώμα της Μακεδονίας που ανήκει στη χώρα μας.

Ασκαρδαμυκτί είπε...

Μου κάνει εντύπωση το γεγονός ότι οι ΕΝΩΜΕΝΕΣ Πολιτείες Αμερικής και η Ευρωπαϊκή ΕΝΩΣΗ επεμβαίνουν διαλυτικά και διασπαστικά στο εσωτερικό άλλων πολυεθνικών κρατών!

Καλό μήνα Παντελή...

Παντελής Οικονόμου είπε...

Φίλε ασκαρδαμυκτί, καλησπέρα και καλό σου μήνα. Πραγματικά είναι ειρωνικό, αλλά ισχύει επειδή πρόκειται για μεγάλες δυνάμεις και όχι τους αδύναμους του πλανήτη. Είναι γνωστό οτι η λογική των μεγάλων δυνάμεων είναι το "διαίρει και βασίλευε". Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαμορφώθηκε με την σύμφωνη γνώμη των κρατών που την αποτελούν και ενσωματώθηκαν σε αυτή, και όποτε αυτά το θελήσουν, μπορούν να αποχωρήσουν. Άλλωστε οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα οδήγησαν στην δημιουργία της, και οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα μπορεί να οδηγήσουν και στη διάλυσή της. Οι Ενωμένες Πολιτείες Αμερικής διατηρούν προς το παρόν την εσωτερική τους ενότητα, αλλά η εθνολογική τους ανομοιογένεια, μπορεί να λειτουργήσει διαλυτικά στο απώτερο μέλλον.

Spyros Mas είπε...

Άρα δηλαδή κύριε Παντελή Οικονόμου αφού συνομολογείτε στην ανεξαρτησία του Κοσόβου που υπερτερεί το Αλβανικό στοιχείο, υποστηρίζετε και το ίδιο για τη Βόρεια Ήπειρο, ή επειδή οι Έλληνες εκεί δεν είναι τόσο εθνικιστές-τραμπούκοι και δεν εγείρουν θέμα, ας το κάνουμε γαργάρα; Το δίκαιο για εσάς είναι του επαναστάτη-φασαριόζου; Περνάτε επίσης εξ απαλών ονύχων και το θέμα της δημογραφικής αλλαγής μέσω βίαιων εκτοπισμών. Στο Κόσοβο υπήρξε χρόνια βίαιος εκτοπισμός Σέρβων από την περιοχή (όπως με τους Ίμβριους και Κων/πολιτες από τους Τούρκους), με την ανοχή του κομμουνιστικου κράτους της Γιουγκοσλαβίας για να μην τα σπάσει ο Τιτο πολύ με τον Χοτζα. Αυτό είναι δίκαιο που το 60% των Σερβων στο Κόσοβο, έγινε 10% με αυτόν τον τρόπο και με χρηματοδοτήσεις Αμερικανων και Αλβανών της διασποράς για να αγοράζονται τα σπίτια των φτωχων Σερβων και οι αλβανοι να έχουν χρηματα για να γεννουν 10 παιδια ανα οικογένεια; Κάπως ετσι μαζεύτηκαν τα 1.900.000 που αναφέρετε, αλλά και με παράνομες μεταναστεύσεις όταν τα σύνορα Κοσόβου-Αλβανίας είναι κάτι πανύψηλα βουνα αδυνατα να φυλαχθούν. Και ας πούμε ότι για τη Θράκη δεν ανησυχούμε γιατί η χάραξη των συνόρων έγινε με συνθήκη που αποδέχθηκαν και τα δύο μέρη. Στις περιπτώσεις όμως της Β. Ηπείρου και του Κοσόβου που τα σύνορα χαράχτηκαν χωρίς πολέμους και συνθήκες, πληθυσμοί άλλων κρατών έμειναν εκτός των συνόρων των μητροπολιτικών τους Κρατών, εν γνώσει αυτών των μεγάλων δυνάμεων που τα χάραξαν κι έρχονται τώρα για άλλους λόγους (οικονομικούς, κυριαρχικούς) να τα ξαναλλαξουν γιατί τώρα δε βολεύει η παλιά χάραξη! Αφήστε λοιπόν αυτούς τους αστείους προβληματισμούς γιατί δεν τίθεται θέμα. Όπως προσγειώθηκαν και προσαρμόστηκαν στην πραγματικότητα οι Βορειοηπειρώτες και υπέστησαν όλη την κακομεταχείρηση μπας και ενσωματωθούν στο Αλβανικό κράτος, έτσι πρέπει να προσαρμοστούν και οι Αλβανοί του Κοσόβου. Είναι άλλο οι Καταλανοί, οι Βάσκοι, οι Παλαιστίνιοι, οι Κούρδοι που δεν έχουν κράτος, και άλλο οι Αλβανοί του Κοσόβου, οι Ελληνες της Β. Ηπείρου, οι Πορτογάλοι της Γαλικίας, οι Ούγγροι της Σερβίας και της Ρουμανίας, οι Τούρκοι της Βουλγαρίας, οι Αζέροι του Ιραν, οι Ρώσοι του Καζακστάν, και οι Καζάκοι της Κίνας που έχουν. Οποιανού δεν του αρέσει ας πάει να ζήσει στο μητροπολιτικό του κρατος. Τέλος το Κόσοβο, δεν είναι εθνικό κράτος/εθνικότητα. Είναι περιοχή και κατοικείται από Αλβανούς (εθνικότητα), άρα τι να την κάνει την ανεξαρτησία; Αφού συνορεύει με την Αλβανία, αυτοδιάθεση σημαίνει και ένωση! Γιατί να είναι ανεξάρτητοι και μόνοι τους; Δεν έχει νόημα να συζητάμε για ανεξαρτησία μιας περιοχής όπου υπερτερούν πληθυσμοί της μαμάς πατρίδας με την οποία συνορεύει κιόλας! Αυτά για τις μειονότητες μέσα σε εθνικά κράτη!

Spyros Mas είπε...

Για τα κράτη που δεν είναι εθνικά όπως Βέλγιο, Σκόπια, Μολδαβία, Κύπρος, Ελβετία, Μαυροβούνιο, Βοσνία, Λευκορωσία, Ουκρανία και Ηνωμένο Βασίλειο, ας ερωτηθούν με δημοψήφισμα στην κάθε μια κοινότητα χωριστά (αντιστοιχα οι Φλαμανδοί και Βαλώνοι, Αλβανοί και Σκοπιανοί, Ρουμάνοι και Ρωσόφωνοι, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, Γερμανοί και Γάλλοι και Ιταλοί, Σερβοι και αυτοαποκαλούμενοι Μαυροβούνιοι, Σερβοι και Κροατες και Μουσουλμανοι, Ρωσοι και αυτοαποκαλούμενοι Λευκορωσοι, Ρώσοι και αυτοαποκαλούμενοι Ουκρανοι κοινως οι γνωστοι απο την ιστορία Ρως-οι του Κιεβου) αν θέλουν να ζήσουν μαζί ή να χωρίσουν τα τσανάκια τους. Αλλά κανείς δεν το ρωτάει αυτό στις χώρες αυτες που υπαρχουν απο δυο εως τρεις κοινοτητες (με μόνη εξαίρεση τη Σκωτία, αλλά ρωτηθηκε μονο η Σκωτία και όχι η Ουαλία ή Β. Ιρλανδία)! Για τα θέματα της Αρμενίας με το Ναγκόρνο Καραμπαχ, επειδη έχει μια μεγάλη ιδιαιτερότητα η γεωγραφική κατάσταση (Αζερικός θυλακας στην Αρμενια το Ναχιτζεβαν και Αρμενικός θυλακας στο Αζερμπαϊτζαν το Ν.Καραμπαχ) καλή λυση θα ηταν η ανταλλαγη πληθυσμών (όπως έγινε με Ελλάδα και Τουρκία) στους θύλακες γιατί κανένας από τους δύο δεν μπορεί να ζησει στο κράτος του αλλου μετά απο τον πόλεμο. Δε βολευει ουτε γεωγραφικα, ουτε μπορουν να υπάρξουν γεφυρες επικοινωνιας πλεον μεταξυ τους. Για κατι μικροπεριοχες των 300 ατομων που λεει ο λογος, όπως Τρανσιστρια, Αμπχαζια και Οσετία δεν πρέπει ουτε καν να γίνεται ούτε λόγος. Το ίδιο και για τις πολεις-κρατη, κατι αστεία πριγκηπατα που ζουν ακομα την εποχή της Μανταμ ντε Πομπαντουρ όπως Μπρουνέι, Λιχτενστάιν, Λουξεμβούργο, Αγ. Μαρίνος, Μπαχρέιν, Ανδόρρα, Μονακό, Κατάρ, Κουβέιτ, και Μπουταν ουτε καν επρεπε να υπαρχουν στο χάρτη, κι όπως κάτι κηλίδες στον πάγκο της κουζίνας, πρέπει να περάσει ένα μεγάλο βετέξ να τις απορροφήσει...