Τετάρτη 9 Ιανουαρίου 2008

Σεξουαλικότητα και παρεκκλίσεις (μέρος 1ο)

Η ανθρώπινη διάσταση των τελευταίων δραματικών πολιτικών γεγονότων και η αντιμετώπισή της από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη και ιδίως από πολλούς δημοσιογράφους με την λογική της κοινωνικής κριτικής, με παρακίνησε να γράψω για το θέμα και να βάλω τα πράγματα στην σωστή τους διάσταση. Υπάρχει πολλή υποκρισία και άγνοια γύρω από τα ζητήματα της σεξουαλικότητας, ωστε η υπενθύμιση κάποιων στοιχείων είναι επιβεβλημένη.
Το τι είναι παραδεκτό και φυσιολογικό γύρω από το σεξ, εξαρτάται από τα πλαίσια και την χρονική συγκυρία που το εξετάζουμε. Γιατί είναι διαφορετικές οι αφετηρίες της θρησκείας, της κοινωνίας, του νομικού κόσμου και της Ιατρικής. Αυτή η διαφορετική αντίληψη των διαφόρων φορέων εξουσίας (γιατί εξουσία κατέχουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο), οδηγεί σε σχιζοφρενικά αποτελέσματα, αφού καθένας μας προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στα διαφορετικά και αντικρουόμενα στοιχεία και δεδομένα που επικαλούνται.
Πριν όμως καταλήξουμε στο τι είναι φυσιολογικό στην σεξουαλικότητα, πρέπει να ορίσουμε τι είναι γενικά φυσιολογικό.
Υπάρχουν λοιπόν 5 διαφορετικοί τύποι φυσιολογικού:
1.Το ιδανικό φυσιολογικό, αυτό που είναι ισοδύναμο με το τέλειο και το ιδεατό, και το οποίο δεν υπάρχει στην πραγματικότητα.
2.Το κοινωνικά φυσιολογικό. Η κοινωνία καθορίζει τους κανόνες της και βάζει τα όριά της. Ότι βρίσκεται έξω από αυτά τα όρια, θεωρείται μη φυσιολογικό ή ανώμαλο. Οι κανόνες και τα όρια μεταβάλλονται με το πέρασμα του χρόνου και την εξέλιξη της εκάστοτε κοινωνίας, ώστε κάτι που ήταν αφύσικο παλιότερα, σήμερα να είναι πιθανώς αποδεκτό. Για παράδειγμα στο παρελθόν άνθρωποι με σεξουαλικές παρεκκλίσεις καταδικάζονταν από την κοινωνία σε φυλάκιση, κάτι που δεν συμβαίνει σήμερα. Μπορεί το κοινωνικά φυσιολογικό (ή αποδεκτό με την έννοια της συχνότητας) να μην είναι αποδεκτό σε κρατικό επίπεδο. Η επισημοποίηση των ορίων που θέτει η επίσημη εξουσία γίνεται με την εκάστοτε νομοθεσία. Έτσι μόλις το 1967 ψηφίστηκε στο Βρεττανικό Κοινοβούλιο το Sexual Offences Act, που αποποινικοποιούσε τις ιδιωτικές ομοφυλόφιλες σεξουαλικές πράξεις!
3.Το ηθικά φυσιολογικό. Η ηθική καθορίζεται από την θρησκεία, τα φιλοσοφικά ή άλλα ηθικά συστήματα αξιών και είναι σε άμεση σύνδεση με την κοινωνία. Η ηθική επηρεάζει την κοινωνία και η κοινωνία μεταβάλλει τους ηθικούς κανόνες (σύνδεση του κοινωνικά φυσιολογικού με το ηθικά φυσιολογικό). Όπου το αξιακό σύστημα είναι παγιωμένο, τα περιθώρια αλλαγών και προσαρμογών σε νέα δεδομένα είναι περιορισμένα, όπως συμβαίνει στη θρησκεία, ενώ σε άλλες περιπτώσεις υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία (π.χ.φιλοσοφία).
4.Το στατιστικά φυσιολογικό. Φυσιολογικό θεωρείται αυτό που εμφανίζεται συχνότερα και ανώμαλο ή αφύσικο αυτό που σπανίζει. Πολλα βιολογικά μεγέθη χαρακτηρίζονται από ένα μέσο όρο, γύρω από τον οποίο κινείται η πλειοψηφία, και από τα άκρα προς την μία ή την άλλη κατεύθυνση, που αντιστοιχούν στο στατιστικά αφύσικο. Το ύψος, το βάρος, η ευφυία είναι μερικά παραδείγματα. Πόσο φυσιολογικός από στατιστική άποψη είναι ένας άνθρωπος 2 μέτρων και 40 εκατοστών ή 300 κιλών;
5.Το κλινικά και πρακτικά φυσιολογικό. Πρόκειται για ότι κινείται σε πλαίσια όπου δεν δημιουργεί πρακτικό πρόβλημα σε όσους εμπλέκονται, τόσο σε αυτόν ή αυτούς που ελέγχεται η συμπεριφορά τους ή οι πράξεις τους, όσο και και σε αυτούς που την υφίστανται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο τομέας της Ψυχιατρικής, ο οποίος καθορίζει το φυσιολογικό μέσα στα πλαίσια της Ιατρικής επιστήμης και της παθολογίας.
Από τις διαφορετικές προσεγγίσεις στον ορισμό του φυσιολογικού διαφαίνεται και η πολυπλοκότητα του θέματος. Επαφίεται στην νοημοσύνη, στην γνώση και την ιδιοσυγκρασία του καθενός μας, να επιλέξει συνειδητά ποιό από όλα τα παραπάνω θα αποτελέσει πυξίδα στην καθημερινή του κρίση.
Επειδη η σεξουαλικότητα αφορά κατ'εξοχήν μια βιολογική λειτουργία που υπερβαίνει τις εκάστοτε κοινωνικές δομές, δεν υπάρχει καλύτερη αρχή από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).

O ΠΟΥ τονίζει οτι “η σεξουαλικότητα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της προσωπικότητας του καθενός μας: άντρα, γυναίκας, παιδιού. Είναι μία βασική ανάγκη και στοιχείο της ανθρώπινης υπόστασης που δεν μπορεί να διαχωριστεί από άλλες εκφάνσεις της ζωής" (World Health Organization, 1975). Επίσης "η σεξουαλικότητα επηρεάζει σκέψεις, συναισθήματα, πράξεις και ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις και επομένως την ψυχική και σωματική υγεία. Από τη στιγμή που η υγεία είναι ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, έτσι και η σεξουαλική υγεία επισης αποτελεί βασικό ανθρώπινο δικαίωμα."
Τα σεξουαλικά δικαιώματα είναι θεμελιώδη και οικουμενικά ανθρώπινα δικαιώματα που έχουν περιγραφεί στην "Διακήρυξη των Σεξουαλικών Δικαιωμάτων" ("Declaration of Sexual Rights"). Η διακήρυξη που έχει υιοθετηθεί από τον ΠΟΥ, περιλαμβάνει:
1.Το δικαίωμα στην σεξουαλική ελευθερία
2.Το δικαίωμα στην σεξουαλική αυτονομία, ακεραιότητα και ασφάλεια του σώματος
3.Το δικαίωμα στην σεξουαλική ιδιωτικότητα (αυτό περιλαμβάνει το δικαίωμα για προσωπικές αποφάσεις και συμπεριφορές γύρω από την σεξουαλικότητα, όσο αυτές δεν καταπατούν τα σεξουαλικά δικαιώματα των άλλων)
4.Το δικαίωμα της σεξουαλικής ισότητας
5.Το δικαίωμα στην σεξουαλική απόλαυση
6.Το δικαίωμα στην συναισθηματική σεξουαλική έκφραση
7.Το δικαίωμα στην ελεύθερη δημιουργία σεξουαλικών σχέσεων
8.Το δικαίωμα για ελεύθερες και υπεύθυνες επιλογές αναπαραγωγής
9.Το δικαίωμα στην σεξουαλική ενημέρωση που βασίζεται σε επιστημονικές έρευνες
10.Το δικαίωμα στην ολοκληρωμένη σεξουαλική εκπαίδευση
11.Το δικαίωμα στην χρήση υπηρεσιών υγείας σχετικές με την σεξουαλικότητα.
Επίσης η διακήρυξη αναφέρεται στις σεξουαλικές σχέσεις που βασίζονται στην συναίνεση (και οι οποίες δεν πρέπει να επιβάλλονται με την χρήση βίας ή μή φυσικής δύναμης).

Εκτός όμως από τα δικαιώματα που συνοδεύουν την σεξουαλικότητα, υπάρχουν και οι αναγκαίοι περιορισμοί, που πηγάζουν από την παραβίαση των δικαιωμάτων αυτών. Η σεξουαλικότητα αποτελεί μία από τις βασικές ανθρώπινες ορμές και ανάγκες (όπως είναι η πείνα ή ο ύπνος), και συνδέεται επομένως με το ένστικτο και την επιθετικότητα. Αυτήν την επιθετικότητα η κοινωνία προσπάθησε να χαλιναγωγήσει, θεσπίζοντας νόμους που καταδίκαζαν συγκεκριμένες σεξουαλικές πρακτικές, όπως ο βιασμός (νόμοι Χαμουραμπί, Νόμοι Γόρτυνος, αλλά και σύγχρονοι νόμοι). Η θρησκεία από την δική της πλευρά, καθόρισε τους δικούς της ηθικούς κανόνες που προκύπτουν είτε άμεσα από τα ιερά της κείμενα ("ού μοιχεύσεις"), είτε από την ανθρώπινη ερμηνεία τους, ώστε να εξειδικεύεται σε θέματα που τα ιερά κείμενα δεν καλύπτουν (καταδίκη του αυνανισμού ή των προγαμιαίων σχέσεων, "Πηδάλιον"). Το πόσο οι απόψεις της οργανωμένης κοινωνίας ή της θρησκείας γίνονται αποδεκτές στην πράξη και πόσο οι προσπάθειες τους για "ομαλοποίηση" απέδωσαν καρπούς, το αποδεικνύει η ίδια η ιστορία του ανθρώπου και των παθών του.
Η μεγάλη αλλαγή προέκυψε όταν, τους τελευταίους κυρίως αιώνες, η Ιατρική επιστήμη προσπάθησε να καθορίσει τις παραλλαγές της σεξουαλικής συμπεριφοράς με έναν επιστημονικό τρόπο και να οριοθετήσει το φυσιολογικό από το αφύσικο (ή διαστροφικό). Αυτό συνέβει σε εποχές (18ος αιώνας) που η κοινωνια προσπάθησε να περιορίσει την σεξουαλικότητα (Πουριτανισμός) και εν μέρει κατάφερε να το επιβάλλει και στην επιστήμη. Όσο όμως περνούσαν τα χρόνια, τόσο περισσότερο η επιστήμη κατόρθωνε να απεμπλακεί από την άποψη της κοινωνίας ή της θρησκείας, για να φτάσουμε στην προσπάθεια ερμηνείας της σεξουαλικότητας με ψυχολογικούς όρους από τον Σιγκμουντ Φρόυντ στις αρχές του 20ου αιώνα. Κατά την δεκαετία του 1960 στον δυτικό κόσμο παρατηρήθηκε μια έκρηξη ελευθερίας στην έκφραση της σεξουαλικότητας, που ονομάστηκε "σεξουαλική επανάσταση". Τίποτα πια δεν θα ήταν ίδιο. Σεξουαλικές πρακτικές που καταπιέζονταν επί αιώνες και χαρακτηρίζονταν ανώμαλες, πλέον απομυθοποιήθηκαν και αποκαταστάθηκαν. Η ντροπή που συνόδευε την ενοχή μειώθηκε δραματικά. Κατά την ίδια χρονική περίοδο εμφανίστηκε και το κίνημα του φεμινισμού, που έδωσε ώθηση στην πραγματική ισότητα των δύο φύλων. Παράλληλα με την σεξουαλική απελευθέρωση, αυξήθηκε η κοινωνική ανεκτικότητα στο διαφορετικό και όχι μόνο σε σεξουαλικό επίπεδο. Στις πρόσφατες δεκαετίες και με το δεδομένο της σεξουαλικής επανάστασης, επανακαθορίστηκαν τα όρια της σεξουαλικότητας και μεταβλήθηκαν σημαντικά οι σεξουαλικές πεποιθήσεις και τα ήθη. Δυστυχώς η εμφάνιση του AIDS και η γενικότερη συντηρητικοποίηση που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια αλλοίωσαν εν μέρει τις σχετιζόμενες με το σεξ σημαντικές κοινωνικές αλλαγές.
Τα όρια του φυσιολογικού και του παθολογικού, σε ιατρικό επίπεδο καθορίζει κατά καιρούς η Ψυχιατρική με βάση τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα [Διαγνωστικό Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-IV) και Δέκατη Αναθεώρηση της Διεθνούς Στατιστικής ταξινόμησης των Νόσων και των Σχετικών Προβλημάτων Υγείας (ICD-10)]. Για παράδειγμα, παλιότερα η ομοφυλοφιλία θεωρούνταν διαταραχή, ενώ σήμερα παρουσιάζεται ως απλή σεξουαλική παραλλαγή και επιλογή. Το 1973 η Αμερικανικη Ενωση Ψυχιατρων (American Psychiatric Association), και το 1975 η Αμερικανικη Ενωση Ψυχολογων (American Psychological Association), επικυρωσαν την σπουδαιοτητα των αποτελεσματων της συγχρονης ερευνας, διαγραφοντας την "ομοφυλοφιλια" απο τους καταλογους τους των ψυχικων ασθενειων και συναισθηματικων διαταραχων. Άλλωστε στην πραγματικότητα δεν υπάρχει σαφής διαφοροποίηση ανάμεσα στην ετεροφυλοφιλία και την ομοφυλοφιλία, αφού μία σημαντική μειοψηφία του πληθυσμού κινείται στα πλαίσια της αμφιφυλοφυλίας (bisexuality). Σημαντική για αυτό το εύρημα υπήρξε η πρωτοπόρα έρευνα που διενήργησε ο βιολόγος Άλφρεντ Κίνσευ, ο οποίος θεωρείται ο πατέρας της σεξολογίας.

(συνεχίζεται)

3 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Περιμένω με ανυπομονησία το 2ο μέρος.

ΥΓ. Με όλο το θάρρος (του σταθερού αναγνώστη σου) - και συγνώμη για την υπόδειξη - αδικείς νομίζω το εξαιρετικό blog σου χωρίς στοιχειώδη δείγματα διαδικτυακής αβρότητας - ή ακόμα και marketing αν το θες. Βάλε έστω ένα blogroll. Κάτι τέλος πάντων...

Ανώνυμος είπε...

Μπραβο για τα πολυ καλα και κατατοπιστικα ποστ σου.

Παντελής Οικονόμου είπε...

Φίλε evangele, όταν ξεκινούσα το ιστολόγιο αυτό, σκεφτόμουν να βάλω ένα blogroll. Δεν το έχω κάνει όμως επειδή κατέληξα στο οτι πρόκειται για μία ακόμα μορφή marketing. Για την έλλειψη αβρότητας πάντως έχεις απόλυτο δίκιο. Ίσως τελικά να αλλάξω γνώμη.
Φίλε anisixe, σε ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Υπολόγιζα να ανεβάσω το δεύτερο μέρος στις 13 Ιανουαρίου, αλλά δεν ξέρω αν θα προλάβω λόγω ασθένειας και αυξημένων υποχρεώσεων.