Κυριακή 20 Ιανουαρίου 2008

Σεξουαλικότητα και παρεκκλίσεις (μέρος 3ο)

Η Ψυχιατρική για παράδειγμα, θεωρεί την Παιδοφιλία σεξουαλική παρέκκλιση με κριτήριο το κατά πόσο αυτή επηρεάζει την επαγγελματική, κοινωνική και προσωπική ζωή του ατόμου. Αν όμως κάποιος συνεχίζει τις παιδοφιλικές δραστηριότητές του χωρίς να ενοχλείται ο ίδιος σε οποιοδήποτε επίπεδο, δεν χαρακτηρίζεται πλέον παιδόφιλος;
Στο σημείο αυτό εμφανίζεται ο ρόλος του επίσημου κράτους μέσω της νομοθεσίας και καθορίζει συγκεκριμένα όρια και ποινές. Ως γενικός κανόνας, πολλές εθνικές νομοθεσίες παρεμβαίνουν σε σεξουαλικές παρεκκλίσεις που έχουν επίπτωση σε παιδιά ή εφήβους (παιδοφιλία), στην ηδονοβλεψία ή την επιδειξιμανία, στην ζωοφιλία, στην νεκροφιλία, την σεξουαλική παρενόχληση, την επίθεση ή/και την κακοποίηση σεξουαλικού χαρακτήρα. Η ηδονοβλεψία και η επιδειξιμανία αποτελούν αδίκημα όταν δεν έχει συμφωνηθεί η συγκατάθεση του ατόμου που παρακολουθείται ή παρακολουθεί αντίστοιχα. Το ίδιο συμβαίνει στο σαδομαζοχισμό όταν δεν υπάρχει αμοιβαία συγκατάθεση, οπότε και θεωρείται επιθετική πράξη.
Όπως παρατηρούμε οι σεξουαλικές παρεκκλίσεις που τιμωρούνται χαρακτηρίζονται από χρήση βίας (στην οποία συμπεριλαμβάνεται και κάθε μορφή παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης) ή σεξουαλική συμπεριφορά που δεν έχει την συγκατάθεση του άλλου. Η τιμωρία έχει το χαρακτήρα του σωφρονισμού. Υπαρχει όμως σωφρονισμός στις σεξουαλικές παρεκκλίσεις; Υπάρχει πιθανότητα ο παιδόφιλος βγαίνοντας από την φυλακή να είναι ένας άλλος άνθρωπος; Αν οι σεξουαλικές παρεκκλίσεις θεωρούνται ψυχικές παθήσεις με ποιό τρόπο αντιμετωπίζονται;
Υπάρχουν πολλές θεωρίες για την γενεσιουργό αιτία της σεξουαλικής μας συμπεριφοράς: γενετικές, ορμονικές, κοινωνικές, ψυχολογικές. Ο σεξουαλικός προσανατολισμός ολοκληρώνεται σε νεαρή ηλικία και η έκφρασή του επηρεάζεται από εξωγενείς (π.χ. κοινωνικό περιβάλλον) ή ενδογενείς (π.χ. εσωτερικές απαγορεύσεις-ενοχές) παράγοντες. Παλιότερα υπήρχε η τάση η σεξουαλική παρέκκλιση να αποδίδεται σε προσωπικές εμπειρίες ή τραυματικά γεγονότα κατά την παιδική ηλικία ή την εφηβεία, στην έξωθεν ενίσχυση ή την απαγόρευση συγκεκριμένης συμπεριφοράς, στα πλαίσια δυσπροσαρμοστικών οικογενειακών και κοινωνικών καταστασεων, ή ακόμα και σε αδυναμία χαρακτήρα!!! Όμως με την εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης, ενισχύεται ολοένα και περισσότερο το γενετικό και ορμονικό-νευροφυσιολογικό μοντέλο και υποβαθμίζεται το ψυχολογικό-κοινωνικό που μπορεί να θεωρηθεί συμπληρωματικό (σε κάποιο βαθμό) των άλλων. Αν λοιπόν η σεξουαλική συμπεριφορά καθορίζεται κυρίως από ένα συγκεκριμένο γενετικό υλικό που κουβαλάμε και ένα ορμονικό σύστημα που λειτουργεί εν αγνοία μας, τότε τα περιθώρια αλλαγών είναι περιορισμένα και πάντα μέσα στα ιατρικά πλαίσια. Άλλωστε οι σεξουαλικές διαταραχές συχνά συνυπάρχουν με διαταραχές προσωπικότητας, κατάχρηση ουσιών, αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές. Αν η σοβαρή κατάθλιψη είναι υπεράνω των ανθρωπίνων δυνάμεων και απαιτεί συνδυασμένη φαρμακευτική αγωγή για τη θεραπεία της, πόσο μπορούμε να απαιτήσουμε από κάποιον να αντιμετωπίσει μόνος του την σεξουαλική του παρέκκλιση;
Με δεδομένη την αδυναμία του ατόμου σε προσωπικό επίπεδο να αλλάξει συνειδητά, αποτελεσματικά και οριστικά τον πυρήνα της σεξουαλικής του συμπεριφοράς, ερχόμαστε σε μία τρίτη παράμετρο (εκτός της ιατρικής και της νομικής) που εμπλέκεται στον ορισμό της σεξουαλικής παρέκκλισης, μία παράμετρος με υπολογίσιμη δύναμη που βασίζεται όμως ακριβώς στην απαγόρευση και στον περιορισμό: την ηθική. Η θρησκεία και η κοινωνία έχουν δικό τους αξιακό σύστημα που δεν υποκειται σε επιστημονικά δεδομένα. Το αποτέλεσμα είναι να διευρύνεται σημαντικά ο κύκλος των σεξουαλικών δραστηριοτήτων που θεωρούνται διαστροφικές.
Για τις περισσότερες θρησκείες (μεταξύ των οποίων και η Ορθόδοξη Εκκλησία) επιτρέπονται ορισμένες μόνο σεξουαλικές πρακτικές πάντα στα πλαίσια του γάμου και μόνο για αναπαραγωγικό σκοπό. Δεν έχει νόημα λοιπόν να μιλήσουμε για τις σεξουαλικές παρεκκλίσεις, όταν η θρησκεία καταδικάζει οτιδήποτε σεξουαλικό εκτός του ετεροφυλόφυλου γάμου. Για παράδειγμα η ομοφυλοφιλία (που από τις περισσότερες θρησκείες εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται ως παρέκκλιση) βρίσκει αποδοχή μόνο εν μέρει στους Αγγλικανούς και τους Προτεστάντες που την δέχονται στις τάξεις των ιερέων τους.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία αποφεύγει να μιλήσει ανοικτά για το θέμα της σεξουαλικότητας. Με το δεδομένο οτι η σάρκα είναι κατά κάποιο τρόπο η πηγή του κακού, όλες οι σεξουαλικές πρακτικές που δεν οδηγούν στην τεκνοποιία ειναι καταδικαστέες και συνδέονται με την αμαρτία. Σύμφωνα με την Εκκλησία τις σχέσεις των δύο φύλων καθορίζουν η Βίβλος, οι Κανόνες της Εκκλησίας (που καθιερώθηκαν στις Οικουμενικές Συνόδους), κείμενα των Πατέρων της Εκκλησίας και το Πηδάλιον.




















Το Πηδάλιον, ένας κώδικας που γράφτηκε από τον Νικόδημο τον Αγιορείτη και τον ιερομόναχο Αγάπιο το 1793, και ο οποίος χρησιμοποιείται ακόμα στην εξομολόγηση, περιέγραφε τις σεξουαλικές παρεκτροπές των πιστών και καθόριζε τις αντίστοιχες ποινές! Ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος όταν είχε μιλήσει για την ομοφυλοφιλία έκανε λόγο για "κουσούρι" και η εκκλησία προσπαθεί κατά καιρούς να επιβάλλει τις απόψεις της μέσα από αποφάσεις της οργανωμένης πολιτείας. Απολαυστική είναι η συνέντευξη που είχε δώσει ο Αρχιεπίσκοπος στους schooligans για την σεξουαλικότητα και δημοσιεύθηκε τον Μάϊο του 2002.
Παράλληλα, η κοινωνία με την συλλογική ηθική επιβάλλει σιωπηρά κανόνες που ρυθμίζουν την σεξουαλική συμπεριφορά και "εξοστρακίζουν" κοινωνικά όσους την παραβιάζουν. Τα εκάστοτε εθνικά-κοινωνικά-πολιτισμικά δεδομένα, η παράδοση και η πρακτική των μελών της κοινωνίας, έχουν διαμορφώσει ένα κώδικα ηθικής συμπεριφοράς και φυσικά τα όρια του επιτρεπτού και του απαγορευμένου. Τα ταμπού (από την λέξη του Τογκό tabu, που σημαίνει απαγορευμένο ή μη επιτρεπτό) αποτελούν απαγορεύσεις για λέξεις, αντικείμενα, ενέργειες, συζητήσεις ή ανθρώπους που θεωρούνται ανεπιθύμητοι ή προκλητικοί για μία ομάδα, κουλτούρα ή κοινωνία. Ορισμένα από τα κοινωνικά ταμπού (π.χ. αιμομιξία) απαγορεύονται από την νομοθεσία και συνοδεύονται από ποινές, ενώ άλλα προκαλούν μόνο ντροπή. Πολλές από τις παραλλαγές της σεξουαλικής συμπεριφοράς (που μπορούν να οδηγήσουν και σε σεξουαλική παρέκκλιση) αποτελούν ταμπού για ένα μέρος της κοινωνίας, που όμως κατά τα άλλα είναι εθισμένη στην λογική της κλειδαρότρυπας και υποκριτικά καταδικάζει με ευκολία ως ανωμαλία αυτό που κάνει η ίδια και δεν ομολογεί. Η "τάξις και ηθική" στο μεγαλείο της.
Τα τελευταία χρόνια σημαντική είναι η συμβολή των ΜΜΕ στην διαμόρφωση νέων δεδομένων στο τοπίο της σεξουαλικότητας. Οι δημόσιες συζητήσεις, οι ενημερωτικές εκπομπές, αλλά και η κατάχρηση του σεξ σε έντυπα και τηλεοπτικά προϊόντα, έχουν θέσει την σεξουαλικότητα σε πρώτο πλάνο. Από την αποσιώπηση, φτάσαμε στην υπερβολή και στην παραμόρφωση. Τα ΜΜΕ καλύπτουν εν μέρει το υφιστάμενο έλλειμμα ενημέρωσης, μιας ενημέρωσης που θα έπρεπε να προσφέρει η πολιτεία μέσα από οργανωμένα προγράμματα Σεξουαλικής Διαπαιδαγώγησης στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Δυστυχώς ως χώρα εμφανίζουμε τραγική εικόνα μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Παρ'ότι υπάρχει πολιτική βούληση, οι προσπάθειες δεν μεταφράζονται σε ουσιαστικό αποτέλεσμα. Προφανώς ορισμένοι κύκλοι δεν επιθυμούν ή δεν θεωρούν αναγκαίο, οι νέες γενιές να γνωρίζουν το σώμα τους, τη λειτουργία του σε σχέση με την σεξουαλικότητα και την ανεκτικότητα που συνεπάγεται η ποικιλομορφία της σεξουαλικής συμπεριφοράς. Δεν μπορούμε να συζητήσουμε για την σεξουαλικές παρεκκλίσεις, αν δεν γνωρίζουμε την ίδια την σεξουαλική λειτουργία και τις παραλλαγές της. Φαίνεται πάντως οτι ελπίδες δίνει η πληροφορία οτι από τη σχολική χρονιά 2008-2009 θα διδάσκεται στα δημοτικά ή/και στα γυμνάσια της χώρας μάθημα σεξουαλικής αγωγής, σύμφωνα με τον Θάνο Ασκητή, πρόεδρο του Ινστιτουτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, αφού έχει ολοκληρωθεί η συγγραφή βιβλίων που θα απευθύνονται σε παιδιά 6 έως 12 χρόνων.
Πρέπει λοιπόν να απενοχοποιήσουμε επιτέλους την σεξουαλικότητα μέσα από την γνώση και να δεχθούμε τα όρια που βάζει η επιστήμη και ο νόμος. Όσο η σεξουαλικότητα κινείται σε πλαίσια που δεν καταπατώνται τα σεξουαλικά και γενικότερα τα ανθρώπινα δικαιώματα και δεν επιβαρύνει την επαγγελματική, κοινωνική και επαγγελματική ζωή του ατόμου ώστε να θεωρηθεί παθολογική, οποιαδήποτε σεξουαλική πρακτική είναι ευπρόσδεκτη, ελεύθερη και θεμιτή, στα πλαίσια των σεξουαλικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.


Υ.Γ.Είναι εύκολο να καταδικάζει κανείς όσους εμφανιζουν σεξουαλικές παρεκκλίσεις και ακόμα πιο εύκολο όταν αυτές οδηγούν σε παράνομες και αποτρόπαιες πράξεις. Η θεραπευτική αντιμετώπιση των παραφιλιών με παρεμβάσεις σε ορμονικό και νευροφυσιολογικό επίπεδο (εκτός των ψυχολογικών θεραπειών), αποδεικνύει την πολυπλοκότητα του προβλήματος. Δεν παρουσίασα αναλυτικά τις αιτίες των καταστάσεων αυτών, γιατί θα κούραζα με υπερβολικές λεπτομέρειες, αλλά είναι στις προθέσεις μου να αναλύσω κάποια στιγμή τι καθορίζει την σεξουαλικότητά μας και την συμπεριφορά μας.

4 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Πραγματικά ενδιαφέρουσα η σειρά των post για την σεξουαλικότητα. Νομίζω ότι ο δεδομένος σχετικισμός μπαίνει από το χαρακτήρα της σύγχρονης ρευστής εποχής. Πρόκειται δηλ. για ένα κοινωνικά κατασκευασμένο, επίμαχο ζήτημα. Επειδή θεωρώ ότι τα κείμενα σου αποτελούν αφορμή για σκέψη, αν μου ζητούνταν να κάνω κάποιες υποθέσεις θα έλεγα ότι η οριοθέτηση των παρεκκλίσεων θα προκύψει όχι από την ίδια την επιστήμη, αλλά από την αντιπαράθεση των δυνάμεων της αγοράς με τις όποιες εκφάνσεις της κοινωνίας των πολιτών θα έχουν ενστάσεις στην κοινωνική αποδοχή των "παρεκκλίσεων". Συνήθως σε τέτοιες διαμάχες, μέχρι στιγμής, υπερνικούν οι δυνάμεις της αγοράς. Υπό μία έννοια π.χ. αυτό φαίνεται να συνέβη (ορθά βεβαίως) με την gay κοινότητα στη χώρα μας, διότι θα ήταν αφελές να υποστηρίξει κανείς ότι υπήρξε κάποιο οργανωμένο κοινωνικό κίνημα διεκδίκησης της άποδοχής των gay στην Ελλάδα.

Παντελής Οικονόμου είπε...

Φίλε Evangele, σε ευχαριστώ για το σχόλιό σου.
Η αντίληψη που έχει η κοινή γνώμη για την σεξουαλικότητα διαμορφώνεται από πολλούς παράγοντες. Η επίδραση ενός από αυτούς, δηλαδή της επιστήμης, σε αυτήν την αντίληψη, αυξάνεται συν τω χρόνω, αφού γίνεται σημείο αναφοράς στις σοβαρές δημόσιες συζητήσεις και περνάει ολοένα και περισσότερο στα συστήματα εκπαίδευσης, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται σιγά σιγά και η κοινή γνώμη και ιδίως οι νέες γενιές. Απαιτείται πολύς χρόνος και συνεχής προσπάθεια, ώστε να εμπεδωθούν και να αφομοιωθούν νεωτερικά στοιχεία από την κοινωνία. Πάντα θα υπάρχουν οι δυνάμεις εκείνες που θα αντιστέκονται στις εξελίξεις. Η πολυπολιτισμικότητα και η παγκοσμιοποίηση επιβάλλει την επανεξέταση του προβλήματος των κάθε είδους μειονοτήτων (μέσα στις οποίες και οι σεξουαλικές) και των διαφορετικών κοινωνικών συμπεριφορών, και εν τέλει την αυξανόμενη αποδοχή τους από το σύνολο της κοινωνίας.

Jim.Hellas είπε...

"Η Ψυχιατρική για παράδειγμα, θεωρεί την Παιδοφιλία σεξουαλική παρέκκλιση με κριτήριο το κατά πόσο αυτή επηρεάζει την επαγγελματική, κοινωνική και προσωπική ζωή του ατόμου. Αν όμως κάποιος συνεχίζει τις παιδοφιλικές δραστηριότητές του χωρίς να ενοχλείται ο ίδιος σε οποιοδήποτε επίπεδο, δεν χαρακτηρίζεται πλέον παιδόφιλος;"

Χαρακτηρίζεται... Τα κριτήρια που αναφέρεις δεν είναι αρκετά. Για την ακρίβεια για να διαγνωστεί κάποιος ως παιδόφιλος θα πρέπει να τηρεί τα πιο κάτω κριτήρια (τουλάχιστον 2, αν δεν απατώμαι):

* Επαναλαμβανόμενες σεξουαλικές φαντασιώσεις, ορμές ή συμπεριφορές που περιλαμβάνουν σεξουαλική δραστηριότητα σχετιζόμενη με παιδιά (γενικότερα ηλικίας κάτω των 13 ετών).

* Αυτές οι φαντασιώσεις, ορμές ή συμπεριφορές διαταράσσουν την ομαλή λειτουργικότητα του ατόμου σε προσωπικό ή κοινωνικό επίπεδο και αποκλίνουν από την αναμενόμενη κοινωνική συμπεριφορά βάσει του κοινωνικού πλαισίου.

* Το άτομο είναι τουλάχιστον 16 ετών και τουλάχιστον 5 χρόνια μεγαλύτερο από το παιδί που εμπλέκεται στις σεξουαλικές ορμές του.

Έγραψα ένα σχετικό post για την παιδοφιλία στο blog μου που ίσως βρεις ενδιαφέρον :)

http://psychologein.wordpress.com/2007/12/08/pedophilia-pederastia

Πολύ ενδιαφέρον το blog σου! Χαιρετισμούς!

Παντελής Οικονόμου είπε...

Φίλε jim.hellas, σε ευχαριστώ για το σχόλιό σου και συγχαρητήρια για το blog σου. Διάβασα το πολύ καλό σου κείμενό για την παιδοφιλία, στο οποίο ασχολείσαι και με τα πιθανά αίτια.
Στο κείμενό μου χρησιμοποίησα τα βασικά κριτήρια που απαιτούνται για τη διάγνωση των σεξουαλικών παρεκκλίσεων. Στην παιδοφιλία υπάρχει και ο καθορισμός της ηλικίας του παιδόφιλου (ο 16άχρονος μπορεί να θεωρηθεί παιδόφιλος, ο 15άχρονος όχι!) καθώς και η διαφορά ηλικίας μεταξύ παιδόφιλου και παιδιού. Το βασικό κριτήριο, αν δηλαδή η συγκεκριμένη συμπεριφορά διαταράσσει την ομαλή λειτουργικότητα του ατόμου σε προσωπικό ή κοινωνικό επίπεδο, είναι αρκετά ασαφές και μπορεί να ερμηνευτεί διαφορετικά από ψυχίατρο σε ψυχίατρο. Επίσης ασαφές ως προς την συχνότητα είναι και το κριτήριο "επαναλαμβανόμενες σεξουαλικές φαντασιώσεις, ορμές ή συμπεριφορές". Ίσως θα πρέπει στην επόμενη αναθεώρηση του DSM να καθοριστούν τα κριτήρια με μεγαλύτερη ακρίβεια