Πέμπτη 1 Νοεμβρίου 2007

Χριστιανισμός και Zeitgeist (μέρος 1ο)

Στο διαδίκτυο κυκλοφορεί από τις 26 Ιουνίου, ημέρα επίσημης παρουσίασης, η ταινία "Zeitgeist, the Movie" (σε μετάφραση: "Το πνεύμα των καιρών"). Πρόκειται για ένα ντοκυμονταίρ από τον Peter J (;), διάρκειας περίπου δύο ωρών, στην αγγλική γλώσσα (πρόσφατα διαπίστωσα οτι υπάρχει και κόπια με Ελληνικούς υποτιτλους, δες στο τέλος του κειμένου) που ασχολείται με την (όπως υποστηρίζει) πραγματική αλήθεια για τον Χριστιανισμό, την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου και τους τραπεζίτες, συνδέοντάς τα μεταξύ τους. Απευθύνεται κατ'αρχήν στο κοινό των ΗΠΑ (αλλά όχι μόνο σε αυτό) και περιγράφει πώς οι κυβερνήσεις (η αναφορά της ταινίας γίνεται σε αυτήν των ΗΠΑ), μία πλούσια ελίτ και τα ΜΜΕ, ελέγχουν την ψυχή και την καρδιά μας μέσω της θρησκείας, το μυαλό μας μέσω της δημιουργίας και συντήρησης ενός διαρκούς και ατέρμονου "εχθρού" και την τσέπη μας μέσω του συστήματος των κεντρικών τραπεζών (όπως η Federal Reserve Bank). Η ταινία έχει δεχθεί 4.600.000 επισκέψεις στο http://video.google.com/ μέχρι σήμερα! Την ταινία μπορεί ο καθένας να παρακολουθήσει από τον υπολογιστή του on line ή να την κατεβάσει ως αρχείο 702 ΜΒ, αλλά πωλείται και σε DVD με 5$.
Στην ουσία της υπόθεσης τώρα. Όταν είδα για πρώτη φορά την ταινία, πρίν από ένα μήνα (και πριν γίνει θέμα σε διάφορα ιστολόγια) παρακινούμενος από γνωστό μου, οφείλω να ομολογήσω οτι με εντυπωσίασαν τα στοιχεία που χρησιμοποιούσε, ειδικά στο τελευταίο κομματι της. Στην συνέχεια όμως αποφάσισα να επιβεβαιώσω αν όσα υποστηρίζει η ταινία είναι τεκμηριωμένα. Ξεκίνησα λοιπόν από το πρώτο κεφάλαιο που αφορά τον Χριστιανισμό. Ευτυχώς στην ιστοσελίδα της ταινίας υπάρχει άφθονο υλικό με παραπομπές σε βιβλιογραφία, κάτι που έκανε τη δουλειά μου ευκολότερη, ενώ υπάρχει και το κείμενο του πρώτου κεφαλαίου.
Το 1ο από τα 3 κεφάλαια της ταινίας λοιπόν, που αφορά τον Χριστιανισμό, τιτλοφορούμενο "Η μεγαλύτερη ιστορία που ειπώθηκε ποτέ", χωρίζεται ουσιαστικά σε 2 άτυπα μέρη. α.Η σημασία που είχε για τον πρωτόγονο άνθρωπο ο ήλιος, η λατρεία του σε αυτόν, παλιότεροι θεοί με κοινά χαρακτηριστικά με τον Ιησού, και η σχέση όλων με τον ήλιο και την αστρολογία. β.Η άποψη για την μη ιστορικότητα του Ιησού. Από τους τίτλους που δίνω στα 2 αυτά μέρη, γίνεται κατανοητή η επιδίωξη του δημιουργού της ταινίας.
Πρίν ξεκινήσω την κριτική μου, πρέπει να ομολογήσω οτι εισερχομαι σε τομείς γνώσης που απαιτούν μακροχρόνια ενασχόληση και ειδίκευση και στους οποίους δεν έχω εντρυφήσει συστηματικά. Αφιέρωσα πολύ χρόνο και χρειάστηκα σε αρκετά σημεία τη βοήθεια γνωστών μου με το απαραίτητο γνωστικό υπόβαθρο, ώστε να διορθώσω λανθασμένες εκτιμήσεις μου και να αποφύγω σκοπέλους. Αν κάποιος αποφάσιζε να ασχοληθεί σοβαρά (και όχι με επιδερμικό τρόπο, όπως κάνω εγώ) με τα πολλά και σημαντικά ζητήματα που διαπραγματεύεται η ταινία, και να επιβεβαιώσει τα στοιχεία, διαβάζοντας όλα τα βιβλία της βιβλιογραφίας, θα χρειαζόταν να αφιερώσει ένα μεγάλο μέρος του χρόνου του και για μεγάλο διάστημα μόνο για αυτό. Τονίζω οτι πολλά στοιχεία που επικαλείται η ταινία βασίζονται σε πιθανές παραλλαγές του μύθου ή της ιστορίας (γιατί για κάθε ιστορία και μύθο, δεν υπάρχει μόνο μία εκδοχή) που δεν ανήκουν στην κρατούσα επίσημη άποψη. Αυτό όμως δεν τα κάνει λιγότερο αξιόπιστα. Λιγότερο αξιόπιστα κάνει τα στοιχεία η παραπομπή της ταινίας σε βιβλία αμφιλεγόμενων συγγραφέων, που δεν αναφέρουν τις πηγές τους και που δεν χαίρουν της επιβεβαιωμένης εκτίμησης και του σεβασμού από την επιστημονική κοινότητα.
Το πρώτο μέρος χρησιμοποιεί κάποια αμφιλεγόμενα στοιχεία, πολλά από τα οποία (28 παραπομπές!) περιέχονται στα βιβλία της Acharya S. (που έχει blog και site) The Christ Conspiracy: The Greatest Story Ever Sold και Suns of God: Krishna, Buddha and Christ Unveiled. Το όνομα Acharya S, για την οποία γίνεται ειδική μνεία από τον δημιουργό της ταινίας, είναι το ψευδώνυμο της D. M. Murdock, που ετοιμάζεται για την έκδοση του τρίτου βιβλίου με τίτλο Who Was Jesus? (το οποίο υπάρχει σε μορφή e-book). Μαθαίνουμε οτι έχει Bachelor στις Ελευθέριες Τέχνες (Liberal Arts), πτυχίο κλασσικών σπουδών και Ελληνικού πολιτισμού (σπουδές στο Franklin and Marshall College) και οτι είναι επισκέπτρια στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα (η ίδια αποκαλύπτει οτι συμμετείχε σε ανασκαφές στην αρχαία Κόρινθο). Επίσης είναι μέλος της Επιτροπής για την Επιστημονική Εξέταση των Θρησκειών, που αποτελεί παράρτημα του οργανισμού Council for Secular Humanism. Ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί το γεγονός οτι το περιοδικό Free Inquiry (που εκδίδεται από το CSH), περιείχε στο τεύχος του Απριλίου-Μαϊου 2006 4 σκίτσα του Δανέζικου περιοδικού Jyllands-Posten (που είχαν προκαλέσει την μήνι του Ισλαμικού κόσμου, ως προσβλητικά για το Μωάμεθ) και οδήγησε τις μεγάλες αλυσίδες βιβλιοπωλίων Waldenbooks και Borders να αρνηθούν να βάλουν το Free Inquiry στα ράφια τους. Η Acharya S. στο blog της σημειώνει οτι ο δημιουργός της ταινίας έχει διαβάσει τα δύο της βιβλία, συνεργάστηκε μαζί της και η ταινία προβαλλει σε αρκετά σημεία τις θέσεις της για την αστροθεολογική προέλευση των θρησκειών. Έχει επηρεαστεί από τον Kersey Graves (1813-1883) και το βιβλίο του The World's Sixteen Crucified Saviors, or Christianity Before Christ, στη ανατύπωση του οποίου έχει γράψει τον πρόλογο. Οι πηγές της είναι κατά βάση συγγραφείς του 19ου αιώνα.
Γυρίζοντας στην ταινία, διαπιστώνουμε μία εμμονή στην 25η Δεκεμβρίου ως ημέρα γέννησης πολλών θεών, ως επειχειρημα για την συγγένεια των θρησκειών. Σήμερα γνωρίζουμε οτι η 25η Δεκεμβρίου ήταν η μέρα εορτασμού πολλών εθνικών και ειδωλολατρικών θρησκειών, αφού είχε μεγάλη αστρονομική σημασία. Σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο, συνέπιπτε με το χειμερινό ηλιοστάσιο (γιορτή του ήλιου), το οποίο όμως σήμερα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο υπολογίζεται στις 22 Δεκεμβρίου. Είναι ημέρα ορόσημο για όλο το έτος, επειδή η διάρκειά της είναι η μικρότερη από όλες του έτους, ενώ από την ημερομηνία αυτή και ύστερα, η διάρκεια της μέρας αρχίζει πλέον να μεγαλώνει. Η 25η Δεκεμβρίου λοιπόν αναφέρεται στην ταινία ως συμβολική ημερομηνία γέννησης 5 θεών (Ωρος, Αττις, Κρισνα, Διονυσος, Μίθρας) που τιμούνταν πρό Χριστού (υπ'όψην οτι ο εορτασμός των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου καθιερώθηκε κατά τα μέσα του 4ου αιώνα).
Τα στοιχεία που επικαλείται η ταινία για τη ιστορία του Ώρου είναι αμφιλεγόμενα (οι παραπομπές δεν τα επιβεβαιώνουν), εκτός από το γεγονός της γέννησής του από την Ίσιδα, ενώ η παρθενία της τελευταίας είναι θέμα ερμηνείας. Για τον Άττι, ισχύει μόνο η γέννησή του από την παρθένα Νάνα, τρείς μέρες διαρκούσαν μόνο οι γιορτές προς τιμήν του, ενώ δεν μπορεί (;) να θεωρηθεί ανάσταση το γεγονός οτι μετά το θάνατό του, απλώς συντηρείτο το σώμα του, μάκραιναν τα μαλλιά του και κινούσε το μικρό του δάκτυλο! Για τον Κρίσνα δεν υπάρχουν στοιχεία για την ανάστασή του. Για τον Διόνυσο δεν υπάρχει γνωστή σε μένα αναφορά περί διδασκαλίας, και δεν μπορεί (;) να θεωρηθεί ανασταση, το οτι χρησιμοποιήθηκε η (ζωντανή ακόμα) καρδιά του σε άλλο σώμα. Για τον Μίθρα δεν διαπίστωσα πού περιγράφεται οτι είχε 12 μαθητές και οτι έκανε θαύματα. Γενικά υπάρχουν παραπομπές σε παλιότερα βιβλία συγγραφέων και ιστορικών, η αξιοπιστία των οποίων είναι αμφισβητήσιμη. Ένας από αυτούς είναι και ο Gerald Massey (1828-1907), ένας ελάσσων Βικτωριανός ποιητής, αναφορές από βιβλία του οποίου χρησιμοποιούνται κατά κόρον στην ταινία (30 στο σύνολο), πηγή πληροφοριών επισης για την Αcharya S., ενώ υπήρξε και δημοσιογράφος, συγγραφέας και Αιγυπτιολόγος! Πολλές παραπομπές προέρχονται από το βιβλίο του Ancient Egypt The Light of The World. Ασχολήθηκε και με την αστρολογία, υποστηρίζοντας οτι ο νέος Μεσσίας θα ερχόταν στο τέλος του 19ου αιώνα!. Οι υποθέσεις του για πολλά θέματα αποδείχτηκαν εκ των υστέρων σε μεγάλο βαθμό αβάσιμες. Στην αφήγηση της ταινίας υπάρχουν συλλογισμοί που βασίζονται στο Χριστιανικό συμβολισμό, σε σχέση με την αστρολογία, δοσμένα με ένα υποκειμενικό και αυθαίρετο τρόπο και οι ερμηνείες που δίδονται επιδέχονται πολλή συζήτηση. Πάντως, τα βασικά στοιχεία της ταινίας που αναφέρονται στην αστρολογία είναι σωστά.
Μία ακόμα συχνή πηγή για την ταινία είναι το βιβλίο του T.W.Doane (1852-1885) Bible myths and their parallels in other religions.
Τα στοιχεία που χρησιμοποιούνται για να αποδείξουν τις ομοιότητες που υπάρχουν μεταξύ της Παλαιάς Διαθήκης από την μία και των κειμένων και μύθων άλλων θρησκειών και της Καινής Διαθήκης από την άλλη, είναι επιβεβαιωμένα μέσω των αντίστοιχων θρησκευτικών-αρχαίων κειμένων: Μωυσής και Σαργών του Ακκάδ (γέννηση και σωτηρία του βρέφους), Νώε και έπος του Γκιλγκαμες (κατακλυσμός), 10 εντολές του Μωυσή και (πολύ περισσότερες) "εντολές" (ή καλύτερα ηθικοί κανόνες) στο Αιγυπτικό βιβλίο των νεκρών, ομοιότητες μεταξύ Ιωσήφ (της Παλαιάς Διαθήκης) και Ιησού (εκτός από το στοιχείο του "θαύματος" της γέννησης του Ιωσήφ, από την άτεκνη μέχρι τότε μητέρα του Ραχήλ). Να σημειώσω οτι οι παραπομπές που επιβεβαιώνουν τα στοιχεία είναι τόσες πολλές και διαφορετικές, που είναι αδύνατον να τις παραθέσω όλες. Για όσους επιθυμούν περισσότερες παραπομπές, μπορώ να τις παρουσιάσω προσεχώς. Πολλά στοιχεία πάντως πήρα από την εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Larousse-Britannica και από τα ίδια τα κείμενα.

Υ.Γ.1.Επειδή το κείμενο είναι μεγάλο, θα υπάρξει και δεύτερο μέρος με την συνέχεια, στις επόμενες μέρες.
Υ.Γ.2.Παρακάτω είναι το video με τους Ελληνικούς υπότιτλους. Πρέπει να κάνω μία αναφορά στο ιστολόγιο Jungle-report που, αν δεν κάνω λάθος, πρώτο παρουσίασε την Ελληνική version.

6 σχόλια:

giannaros_g είπε...

τι θα γίνει? θα αφήσουμε τις δουλειές μας για να σε ..διαβάζουμε?!?!
χορταστικός για άλλη μια φορά - με ενδιαφέρει ο ιδεολογικοπολιτικός σου
αυτοπροσδιορισμός..

Παντελής Οικονόμου είπε...

Φίλε "Γνωστέ-άγνωστε", σε ευχαριστώ και πάλι. Νομίζω οτι δεν χρειάζονται αυτοπροσδιορισμοί, αφού η έκφραση των απόψεων του καθενός αποκαλύπτει σιγά σιγά την εικόνα του. Και να θέλεις να κρυφτείς, δεν μπορείς. Προσπαθώ να βλέπω τα πράγματα με μία αποστασιοποιημένη ματιά, χωρίς συναισθηματική φόρτιση, σαν να ξεκινάω κάθε φορά από το μηδέν. Η μελέτη που έκανα για το θέμα "Χριστιανισμός και Zeigeist", με οδήγησε από μόνη της σε ευρήματα και συμπεράσματα, που με εξέπληξαν. Αν ξεκινάς προκατειλημμένος, το αποτέλεσμα θα είναι συνήθως ή άσπρο ή μαύρο. Στην πραγματικότητα, αυτό που κυριαρχεί γύρω μας είναι οι αποχρώσεις του γκρίζου.

SPY είπε...

Συγχαρητήρια για το κουράγιο σου να κάτσεις και να τα ερευνήσεις όλα αυτά.
Εύγε και ευχαριστώ για τις πληροφορίες.

Εγώ προσωπικά, είμαι πολύ περίεργος για τα στοιχεία από όλα όσα αποκαλύπτονται στο τρίτο μέρος.
Δυστυχώς δεν έχω το χρόνο για να ψάξω...

Παντελής Οικονόμου είπε...

Φίλε Spy, σε ευχαριστώ. Συμφωνώ για το τρίτο μέρος, για την εξακρίβωση των στοιχείων του οποίου απαιτείται πολλή γνώση γύρω από τα οικονομικά και μεγαλύτερη ακόμα έρευνα.

Ανώνυμος είπε...

Το ντοκιμανταίρ δεν φιλοδοξεί να παρουσιάσει την αλήθεια σε καμία περίπτωση. Ούτος ή άλλος μου είναι προφανές -και ελπίζω στους περισσότερους- ότι αλήθεια για τον Χριστιανισμό δεν υπάρχει. Μέσα από τα αυλάκια της ιστορίας έχουν περάσει τόσες αιρέσεις, έχουν γραφεί τόσα πολλά και άλλα τόσα έχουν αλλοιωθεί, που το τι είναι αλήθεια και τι όχι δεν μπορεί παρά να επαφίεται στην υποκειμενική κρίση του καθενός. Τονίζω δε, ότι ακόμα και αν ήμασταν αυτόπτες μάρτυρες σε κάποιο από τα γεγονότα *πάλι* θα είχε ο καθένας διαφορετική αντίληψη για την πραγματικότητα.

Επομένως θεωρώ άκαρπη τη διαμάχη στην οποία έχουν επιδοθεί διάφορα blogs και αφορά το πόσο αλήθεια είναι το κάθε τι από αυτά που λέει η ταινία. Άλλωστε ούτε η ίδια η ταινία διεκδικεί τέτοιες αξιώσεις και ξεκαθαρίζει το θέμα αυτό από νωρίς. Αυτό που είναι σημαντικό να μας μείνει είναι ότι είναι απαραίτητη η *αναζήτηση* της αλήθειας, και σε αυτό το δρόμο χαίρομαι ιδιαίτερα που διαβάζω ότι μπήκε ο συντάκτης του χώρου αυτού. Ξεκούνα, ψάξε, κοίτα και ερεύνα και ενδιαφέρσου για τη ζωή σου, και μην την εξευτελίζεις τρώγοντας αμάσητο το καρότο.

The truth is out there..
αλλά και μέσα στον καθένα μας.

Να 'στε καλά μάγκες κι ευχαριστώ για τη φιλοξενία

Παντελής Οικονόμου είπε...

Άγνωστε φίλε, σε ευχαριστώ για τα σχόλιά σου. Συμφωνώ με αυτά που γράφεις. Άλλωστε απλή προσέγγιση μόνο μπορούμε να κάνουμε, με βάση τις πηγές που έχουν διασωθεί και με την κοινή λογική. Ο σκοπός μιας υποτυπώδους και ταπεινής έρευνας, σαν τη δική μου, είναι η αναζήτηση της γνώσης. Και εγώ δηλώνω οτι μαθαίνω συνέχεια κατά την διάρκεια αυτής της διαδικασίας, αμφισβητώ λανθασμένες αντιλήψεις και προκαταλήψεις, αλλά και παραδέχομαι αλήθειες που μπορεί να με ενοχλούν προσωπικά. Στην έρευνα δεν γράφεις για να πεις όσα ήδη ξέρεις ή πιστεύεις, αλλά γράφεις για να δημοσιοποιήσεις όσα ανακάλυψες στην πορεία της, ξεκινώντας χωρίς να ξέρεις πού θα σε βγάλει.
Παντελής