Οι διαδηλώσεις και η αποτελεσματικότητά τους

Με την ευκαιρία της πρόσφατης συγκέντρωσης διαμαρτυρίας για τις επερχόμενες αλλαγές στο Ασφαλιστικό, συνειδητοποίησα οτι αυτή η μορφή αντίδρασης υποστηρίζεται και ενισχύεται από πολλούς ιστολόγους. Μέσα στο χρόνο αυτό, άλλη μία μεγάλη και δυναμική κινητοποίηση έλαβε χώρα στο Σύνταγμα, αλλά για έναν άλλο λόγο, το περιβάλλον. Όμως πόσο αποτελεσματικές είναι πλέον αυτές οι μορφές αντίδρασης και πόσο σύγχρονες; Λυπάμαι που θα το πώ, αλλά σε γενικές γραμμές θεωρώ πλέον ξεπερασμένες τις συγκεντρώσεις με την μορφή που έχουν.
1.Δεν δημιουργούν καμμία πολιτική πίεση, γιατί κινούνται συνήθως σε φτωχά νούμερα σε αριθμητικό επίπεδο. Αν υπολογίσει κανείς πόσοι συγκεντρώνονται κάθε φορά, θα καταλήξει στο συμπέρασμα οτι πρόκειται για το γνωστό ποσοστό των ανθρώπων που ούτως ή άλλως θα εξέφραζαν με αυτόν τον τρόπο τη διαμαρτυρία τους. Το μόνο που αλλάζει είναι ο σκοπός και πόσους αφορά. Από τα στενά συντεχνιακά συμφέροντα που κινητοποιούν κάποιες εκατοντάδες μέχρι μερικές χιλιάδες, μπορούμε να φτάσουμε σε μείζονα ζητήματα (όπως του Ασφαλιστικού) με αρκετές δεκάδες χιλιάδες. Τέτοιες μορφές αντιδρασης δεν μπορούν να προβληματίζουν την εκάστοτε κυβέρνηση, πόσο μάλλον την συγκεκριμένη που είναι αποφασισμένη να περάσει τους νόμους της (όπως πέρασε τον νόμο για την Παιδεία), όσο και να φωνάξει ο πολίτης, αφού νομιμοποιήθηκε και επιβεβαιώθηκε πρόσφατα η λαϊκή εντολή σε αυτήν. Άλλωστε πρόσφατα και στην Γαλλία πραγματοποιήθηκαν μαζικές διαδηλώσεις, αλλά ο Σαρκοζί ενισχυμένος από τα αποτελέσματα των εκλογών, προχωρά ακάθεκτος.
2.Η κομματικοποίηση και το καπέλωμα. Ιδιαίτερη αποστροφή δημιουργεί η προσπάθεια εκμετάλλευσης των διαδηλώσεων αυτών από συγκεκριμένους πολιτικούς σχηματισμούς για ίδιον όφελος, ακόμα και όταν πρόκειται για εκδηλώσεις ευρύτερου και όχι στενά κομματικού ενδιαφέροντος. Πόσο ελκυστικές μπορεί να είναι για τον πολίτη, όταν γνωρίζει οτι με την συμμετοχή του ενισχύει κέντρα προπαγάνδας και αποφάσεων που δεν υποστηρίζει; Μάλιστα είναι τέτοια η μανία προβολής και η προσπάθεια δημιουργίας εντυπώσεων, που φτάνει σε διπλές ή και τριπλές παράλληλες συγκεντρωσεις, που γίνονται για τον ίδιο σκοπό, διασπώντας στην πραγματικότητα τα κοινωνικά κινήματα γιά λόγους κομματικών εντυπώσεων. Νομίζουν οτι όσο πιο μεγάλη η σημαία ή όσο πιο θορυβώδη τα συνθήματα (ορισμένα από τα οποία έχουν καταντήσει γραφικά και προκαλούν το μειδίαμα), τόσο περισσότερο θα επηρεαστεί ο ακομμάτιστος συμμετέχων ή ακόμα περισσότερο ο περαστικός ή ο τηλεθεατής. Αν ο συνδικαλισμός αποβάλλει κάποια στιγμή τον άκρατο κομματισμό του, θα έχουμε κάνει πραγματικά ένα βήμα μπροστά.
3.Συνδέονται συχνά με πράξεις βίας (έστω και αν τις περισσότερες φορές αυτές σχεδιάζονται από άλλα κέντρα). Ο συντηρητικός και φοβισμένος πολίτης, δημιουργεί έναν απωθητικό συνειρμό: διαδήλωση ίσον επεισόδια. Η αδυναμία (στην καλύτερη περίπτωση) της μεγάλης μάζας των διαδηλωτών να περιφρουρήσουν την διαμαρτυρία τους, αποβάλλοντας τα στοιχεία που αμαυρώνουν τις εκδηλώσεις τους, συν την απάθεια των αστυνομικών δυνάμεων, που απλώς παρακολουθούν το καταστροφικό έργο των ταραξιών, οδηγεί σε μία περαιτέρω απαξίωση και υποβάθμιση των διαδηλώσεων. Τα δελτία ειδήσεων προβάλλουν εξίσου την εκδήλωση με τα επεισόδια που τα συνοδεύουν, έστω και αν τα τελευταία κινούνται σε περιθωριακό επίπεδο σε σχέση με τον όγκο της διαδήλωσης. Πρόσφατα προστέθηκε και η παρακολούθηση με τις κάμερες, δημιουργώντας νέα αρνητικά δεδομένα.
4.Συνδέονται με σοβαρά προβλήματα στην ήδη ασφυκτική λειτουργία μιας προβληματικής πόλης, όπως η Αθήνα. Υπάρχει πολύς κόσμος που ζεί και εργάζεται στο κέντρο της Αθήνας και ο οποίος δεινοπαθεί κάθε φορά που συμβαίνει μια διαδήλωση: καθυστέρηση στις μετακινήσεις, καταστροφή περιουσιών στα επεισόδια, ηχητική ρύπανση από τα μεγάφωνα και τις ντουντούκες, μείωση του τζίρου των καταστημάτων. Διαδηλώσεις μερικών δεκάδων ατόμων, κλείνουν κεντρικές αρτηρίες για ώρες. Μετά από όλα αυτά, πόση συμπάθεια μπορεί να προκαλέσει ο καθημερινός διαδηλωτής, ακόμα και αν το αίτημά του είναι δίκαιο;
5.Η συχνότητα των διαδηλώσεων. Όταν έχεις ένα δυναμικό τρόπο έκφρασης, δεν το σπαταλάς κατά τέτοιο τρόπο και δεν το επικαλείσαι συχνά. Υπάρχει αρκετός κόσμος που θα ήταν διατεθειμένος να κατέβαινε σε συγκεντρώσεις διαμαρτυριας, αν αυτές γίνονταν με φειδώ. Όμως η συχνή χρήση τους οδηγεί σε κόπωση. Πρέπει να γνωρίζει κάποιος πότε κορυφώνεται μια διαμαρτυρία. Από το σημείο εκείνο και ύστερα επέρχεται ο εκφυλισμός και η αδιαφορία, με αποτέλεσμα ολοένα και πιό μειωμένη συμμετοχή.
6.Έχουν αλλάξει οι πολιτικές συνθήκες. Ορισμένοι δεν έχουν συνειδητοποιήσει οτι βρισκόμαστε στο 2007 και όχι στο 1964 ή στο 1974. Δεν έχουν συνειδητοποιήσει επίσης οτι οι συγκεντρώσεις απηχούν την κοινωνία και δεν την διαμορφώνουν. Η έντονη πολιτικοποίηση της δεκαετίας του 1960 και της μεταπολίτευσης, εκφράστηκε με ογκώδεις διαδηλώσεις. Ακόμα και οι προεκλογικές συγκεντρώσεις είχαν το χαρακτήρα άτυπων δημοσκοπήσεων. Υπήρχε τότε ένα τεράστιο κοινωνικό ρεύμα που καταπιεζόταν και ήθελε να εκφραστεί. Μέσα από ανώμαλες και αποσταθεροποιητικές πολιτικές περιόδους, και με την μεσολάβηση του εφτάχρονου γύψου της χούντας, φτάσαμε σε μία σχετική πολιτική και κοινωνική ειρήνη και εξομάλυνση στην δεκαετία του 1980. Δεν ξέρω αν οι ολοένα και πιο δυσβάσταχτες κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες, θα αλλάξουν την νοοτροπία του Έλληνα πολίτη και θα τον κατεβάσουν πάλι στις διαδηλώσεις, αλλά σήμερα ο πόλεμος της προπαγάνδας και της επικοινωνιακής πολιτικής γίνεται κυρίως σε άλλα επίπεδα και όχι στο δρόμο. Στις εποχές που δεν υπήρχαν οι δημοσκοπήσεις με την σημερινή τους μορφη, οι διαδηλώσεις αποτελούσαν βαρόμετρο κοινωνικής αντίδρασης και έκφρασης άποψης. Στην σύγχρονη εποχή αντίθετα, η άσκηση της πολιτικής επηρεάζεται σε σημαντικό βαθμό από τις δημοσκοπήσεις και τις αντοχές της κοινωνίας που καταγράφονται με νούμερα και όχι από τις διαδηλώσεις. Η κοινωνική αντίδραση στις επερχόμενες αλλαγές στο ασφαλιστικό αποτυπώθηκε γλαφυρά σε πρόσφατη (11/12/07) δημοσκόπηση της GPO (και πρίν την διαδήλωση του Συντάγματος), όπου το 84,1% (!) των πολιτών ζητά τώρα λύση στο Ασφαλιστικό, ωστόσο, το 59% δηλώνει ότι η κυβέρνηση δεν είναι αξιόπιστη στους χειρισμούς της. Αυτό το 59% δημιουργεί μεγαλύτερο κυβερνητικό προβληματισμό από οποιαδήποτε διαδήλωση. Η διαδήλωση απλώς επιβεβαιώνει την κοινωνική δυσαρέσκεια. Όμως θα έπρεπε να προβληματίζει και όσους αντιτίθενται στις αλλαγές, το ποσοστό του 84,1% των πολιτών που ζητά τώρα λύση στο Ασφαλιστικό, κάτι που σημαίνει οτι η κοινή γνώμη κατευθύνθηκε σταδιακά και αποδέχτηκε την άποψη οτι μάλλον χρειάζονται επώδυνες αποφάσεις που έρχονται σε σύγκρουση με την διατήρηση των εργασιακών και συνταξιοδοτικών κεκτημένων. Οι αντιδράσεις μέσω διαδηλώσεων σε προηγούμενες προσπάθειες λύσης του Ασφαλιστικού, έχουν οδηγήσει στα αντίθετα αποτελέσματα, όσο δεν επηρεάζεται αντίστοιχα και προς την ίδια κατεύθυνση η κοινή γνώμη. Όσο λοιπόν πιο γρήγορα συνειδητοποιήσουν όσοι διαδηλώνουν, οτι οι διαδηλώσεις με την σημερινή τους έκφραση και οργάνωση δεν είναι πλέον τόσο αποτελεσματικές, τόσο το καλύτερο για αυτούς και για όσους συμφωνούν μαζί τους. Το παιχνίδι παίζεται στο επίπεδο της ενημέρωσης, της προπαγάνδας και της δημιουργίας του εκάστοτε κατάλληλου ψυχολογικού σκηνικού, κυρίως μέσα από τα ΜΜΕ. Ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν!

Υ.Γ.1.Γνωρίζω οτι κάποιους θα ενοχλήσει το κείμενό μου, αλλά δεν μου αρέσει να μπαίνω σε (κομματικά και ιδεολογικά) καλούπια.
Υ.Γ.2.Κάθε φορά έχουμε τους κυβερνώντες που μας αξίζουν, γιατί η (σχετική) πλειοψηφία αυτούς ψηφίζει. Ας μην διαμαρτυρόμαστε λοιπόν! Ας προσέχαμε περισσότερο όταν ψηφίζαμε!