Δευτέρα 24 Δεκεμβρίου 2007

Τα πιο πολύτιμα δώρα

Στα πλαίσια των ημερών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς ανθεί ένας ιδιότυπος πλειστηριασμός ανθρωπιάς και φιλανθρωπίας. Ξαφνικά πληθαίνουν τα ρεπορτάζ για τους μοναχικούς, τους άπορους, τους ηλικιωμένους, τα ορφανά παιδιά ή αυτά των δρόμων. Θυμόμαστε τις φιλανθρωπικές οργανώσεις ή τους συλλόγους που μάχονται για κάποιον ευγενικό σκοπό. Η κοινωνία προσπαθεί να δείξει ένα πιο ανθρώπινο πρόσωπο απέναντι σε κοινωνικές ομάδες και άτομα, που έχει παραμελήσει όλον τον υπόλοιπο χρόνο, ως μία μορφή εξιλέωσης. Δώρα και πάλι δώρα από τους δημάρχους, την εκκλησία, τους αθλητές, τους καλλιτέχνες, από απλούς πολίτες, σε οργανωμένες εκδηλώσεις. Η αδυναμία της οργανωμένης πολιτείας να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της μπροστά στα σοβαρά κοινωνικά προβλήματα, καλύπτεται σε μεγάλο βαθμό από την φιλανθρωπία των απλών πολιτών και των ιδιωτικών εταιρειών (για τις τελευταίες η φιλανθρωπία αποτελεί την τελευταία λέξη του μάρκετινγκ). Πολλές φορές η αγνή πρόθεση σκοντάφτει στο αποσπασματικό χαρακτήρα του εγχειρήματος.
Όμως έχει σκεφτεί κανείς πόσο περίεργα νοιώθουν οι άνθρωποι των ιδρυμάτων που δέχονται τα δώρα (και την αγάπη) των επισκεπτών ή των δωρητών, όταν αντικρύζουν άγνωστα ως επί το πλείστον σε αυτούς πρόσωπα, που εμφανίζονται μόνο στη διάρκεια των εορτών και εξαφανίζονται στην συνέχεια; πόσο ειλικρινές μπορεί να είναι το χαμόγελο του αναγνωρίσιμου, όταν τον ακολουθεί συνεχώς η κάμερα για να καταγράψει την αγαθοεργία του; και πώς θα νοιώθουν όλοι αυτοί οι τραγικοί άνθρωποι, όταν θα περάσουν οι γιορτές και θα ξαναγυρίσουν στην μιζέρια, την ανέχεια, την εγκατάλειψη και την μοναξιά τους;
Παράλληλα, στο επίπεδο του προσωπικού μας μικροκοσμου, υπάρχει και το έθιμο των δώρων προς την οικογένεια, τους συγγενείς, τους φίλους μας, τον σύντροφό μας. Αυτό το έθιμο ενισχύεται από ένα σύστημα που άμεσα ή έμμεσα εξαρτάται από τον γενικευμένο καταναλωτισμό μας: κάβες ποτών, ζαχαροπλαστεία, καταστήματα δώρων και παιχνιδιών, ανθοπωλεία, μέχρι και οι τράπεζες που με τα εορτοδάνεια δημιουργούν μια κατάσταση πλασματικής ευμάρειας η οποία επιτρέπει τα κάθε είδους δώρα. Δεν υπάρχει αμφιβολία οτι και στην περίπτωση αυτή συνήθως το κίνητρο είναι αγνό. Υπάρχει όμως και η κατεστημένη νοοτροπία που μας υπενθυμίζει οτι "επιβάλλεται" να αγοράζεις δώρα σε αυτούς που αγαπάς! Δηλαδή αν δεν χαρίσεις κάτι στους δικους σου ανθρώπους, σημαίνει οτι δεν τους αγαπάς αρκετά; Μήπως αυτοί που δωρίζουν, αγαπούν περισσότερο; Αποτελεί η αξία του δώρου απόδειξη του μέτρου της αγάπης;
Ανεξάρτητα από την οικονομική άνεση του καθενός, το φιλότιμο και η επιδειξιομανία μας συχνά μας ωθούν σε υπερβολικές και ενίοτε άχρηστες αγορές δώρων. Την αδυναμία μας να επικοινωνήσουμε ουσιαστικά με τους συνανθρώπους μας καθ'όλη την διάρκεια του χρόνου, προσπαθούμε να την καλύψουμε με ένα δώρο. Πολλές φορές το δώρο που κάνουμε, έρχεται ως ανταπόδοση και ηθική "υποχρέωση" για δώρο που έχουμε δεχθεί στο παρελθόν. Δημιουργείται έτσι ένας φαύλος κύκλος, στον οποίο κάθε δώρο συνεπάγεται ένα μελλοντικό ως ανταπόδοση. Το παιχνίδι της ανταπόδοσης παίζεται και στην αξία του δώρου. Ένα ακριβό δώρο, δημιουργεί αυξημένες υποχρεώσεις και προσδοκίες, αλλά αλλοιώνει και την ισοτιμία της ανθρώπινης σχέσης: αναδεικνύεται αυτός που κάνει το δώρο ως δωρητής, υποβιβάζεται ως "υποχρεωμένος" αυτός που το δέχεται. Μία πράξη καλών προθέσεων μπορεί να αποδειχθεί "τοξική".
Όμως πόσο πιο ουσιαστικό θα ήταν, αν με την συμπεριφορά μας (και όχι απαραίτητα με την τσέπη μας) δείχναμε το "καλό" μας πρόσωπο καθ'όλη τη διάρκεια του χρόνου, με ένα τηλεφώνημα, με μία επίσκεψη, με ένα χαμόγελο, με μία καλημέρα; Πράξεις βαθειά ανθρώπινες, που δείχνουν αγάπη και συμπόνοια, χωρίς αντίτιμο, χωρίς κόστος, χωρίς υποχρέωση, χωρίς υπολογισμούς. Πράξεις που γίνονται σημαντικές όταν απευθύνονται στους ανθρώπους που η κοινωνία και η μοίρα τούς έχει γυρίσει το πρόσωπο. Αυτούς πρέπει να στέρξουμε με την συχνή μας παρουσία και συμπαράσταση. Πράξεις που γίνονται ακόμα πιο σημαντικές όταν απευθύνονται σε ανθρώπους που μας έχουν πληγώσει, μας έχουν στεναχωρήσει, μας έχουν ξεχάσει. Αυτούς πρέπει να κινητοποιήσουμε και να ενεργοποιήσουμε τα καλά τους στοιχεία. Δυστυχώς πολλοί έχουμε χάσει το βαθύτερο νόημα της αγάπης. Ξεκινάμε από το προαπαιτούμενο να μας αγαπούν για να αγαπήσουμε, υποβαθμίζοντας τις σχέσεις μας στο επίπεδο του συμφέροντος και του εγωισμού. "Τι θα πάρω, τι θα δώσω", σε μία λογιστική λογική. Έχουμε ξεχάσει την χαρά της ανιδιοτελούς αγάπης και της προσφοράς, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και της προσωπικής προβολής, γιατί δεν μπορούμε να αντιληφθούμε οτι μπορούμε να δίνουμε χωρίς απαραίτητα να πρέπει να πάρουμε κάτι. Ζούμε σε μία ζωή όπου όλα υπολογίζονται μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια, ώστε να θεωρείται μή αποδοτική έως παράλογη μία τέτοια "επένδυση". Σε όσους δε αντιτείνουν οτι και σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει υστεροβουλία, αφού το αποτέλεσμα είναι η εσωτερική ικανοποίηση και πληρότητα, θα συμφωνήσω οτι πάντα πίσω από κάθε τι που κάνουμε, κρύβονται αντίστοιχα κίνητρα, δεν έχουν όμως όλα το ίδιο ειδικό βάρος.
Ακόμα και για αυτούς που αρνούνται την αξία των ημερών αυτών, το μήνυμα που εκπέμπεται ξεπερνά θρησκείες, δόγματα και προσωπικές κοσμοθεωρίες. Ας αποφασίσουμε το πιο πολύτιμο δώρο που μπορούμε να δώσουμε, αυτό της αγάπης και της προσφοράς, να το χαρίζουμε καθημερινά και χωρίς φειδώ, και όχι να το περιορίζουμε και να το υποβαθμίζουμε σε συγκεκριμένες "επιβεβλημένες" ημέρες το χρόνο.

Kαλές γιορτές και υγεία σε όλους.

Δεν υπάρχουν σχόλια: